Administracja prezydenta USA Donalda Trumpa zabroniła wypożyczania części książek z bibliotek szkolnych prowadzonych przez Departament Obrony Stanów Zjednoczonych. Zmiany dotkną około 67 tysięcy dzieci.
Książki dla dzieci w wieku od 4 do 8 lat „Freckleface Strawberry” (polskie wydanie: „Truskawkowe piegi” w przekładzie Pauliny Reiter) oraz „No Truth Without Ruth: The Life of Ruth Bader Ginsburg” (Nie ma prawdy bez Ruth: życie Ruth Bader Ginsburg) znalazły się w gronie pozycji wycofanych z półek bibliotek szkolnych prowadzonych przez Departament Obrony Stanów Zjednoczonych.
„Truskawkowe piegi” autorstwa aktorki Julianne Moore z ilustracjami LeUyen Pham to pół-autobiograficzna historia o dziewczynce, która nie lubi swoich piegów, ale uczy się je akceptować i odkrywa, że „jest inna… jak wszyscy pozostali”.
Kathleen Krull, autorka „No Truth Without Ruth”, była znana z przystępnego i angażującego przedstawiania postaci historycznych w książkach skierowanych do dzieci i młodzieży. Ta konkretna historia opowiada opowiadająca o wojowniczce o równość, obrończyni sprawiedliwości oraz inspirującej pionierce. Ruth Bader Ginsburg to druga w historii kobieta zasiadająca w Sądzie Najwyższym USA, która przez całe życie musiała walczyć z przekonaniem, że bycie kobietą oznacza, że jest mniej inteligentna i mniej wykwalifikowana. Jako prawniczka pokazała, że niesprawiedliwe traktowanie kobiet negatywnie wpływa także na dzieci i mężczyzn. Ilustracje do książki wykonała Nancy Zhang.
Kolejną ocenzurowaną pozycją jest „Becoming Nicole. The Extraordinary Transformation of an Ordinary Family” (polskie wydanie: „Zostać Nicole. Metamorfoza amerykańskiej rodziny” w przekładzie Bereniki Janczarskiej) autorstwa zdobywczyni Pulitzera Amy Ellis Nutt. To prawdziwa historia małżeństwa Mainesów, które zdecydowało się na adopcję bliźniąt. Zaowocowało to szokiem szczególnie dla Wayne’a Mainesa, konserwatywnego żołnierza i myśliwego – ponieważ jego pięcioletnie dziecko, które miał za syna, oznajmiło, że jest dziewczynką. Amy Ellis Nutt opisała walkę Nicole o prawo do własnej tożsamości: jej historię rodzinną oraz zmagania w sądzie.
Departamentu Obrony Stanów Zjednoczonych prowadzi szkoły dla dzieci osób należących do sił zbrojnych USA. To 160 szkół w USA oraz w 11 innych krajach; łącznie uczęszcza do nich około 67 tysięcy dzieci.
We wszystkich z tych szkół wstrzymano obecnie dostęp do części książek, które usunięto z półek i przeniesiono do sekcji dostępnej tylko dla personelu. Nie jest znana pełna lista tytułów, które ocenzurowano.
Z sytuacją związane są dwa prezydenckie rozporządzenia: „Defending Women from Gender Ideology Extremism and Restoring Biological Truth to the Federal Government” z 20 stycznia 2025 roku (Obrona kobiet przed ekstremizmem ideologii płciowej i przywrócenie rządowi federalnemu prawdy biologicznej) oraz „Ending Radical Indoctrination in K‑12 Schooling” z 29 stycznia 2025 roku (Zakończenie radykalnej indoktrynacji w szkołach K‑12).
K‑12 to używany w USA skrót oznaczający naukę od przedszkola (Kindergarten) do dwunastej klasy – ostatniej przed studiami, czyli edukację od 5–6 do około 18 lat.
W rozporządzeniach znajdują się m.in. takie fragmenty:
• „Środki federalne nie będą wykorzystywane do promowania ideologii gender”.
• „Wysiłki mające na celu wyeliminowanie biologicznej rzeczywistości płci stanowią fundamentalny atak na kobiety, pozbawiając je godności, bezpieczeństwa i dobrostanu”.
• „Uczniowie są zmuszani do przyjmowania tych ideologii bez możliwości ich kwestionowania lub krytycznej analizy”.
• „Wymuszanie akceptacji pojęć takich jak ‘białe przywileje’ czy ‘nieuświadomione uprzedzenia’ w rzeczywistości promuje dyskryminację rasową i podważa jedność narodową”.
Ponadto administracja Trumpa zadecydowała, że z podpisów mejli muszą zniknąć zaimki osobowe, termin gender ma zostać zastąpiony słowem sex we wszystkich dokumentach szkolnych, a placówki mają zaprzestać obchodzić wydarzenia takie jak Miesiąc Historii Afroamerykanów. W jednej ze szkół podstawowych w wyniku rozporządzenia zdjęto portret byłej Pierwszej Damy, Michelle Obamy.
– Było dla mnie wielkim szokiem, gdy dowiedziałam się, że moja pierwsza książka, „Truskawkowe piegi”, została zakazana przez administrację Trumpa w szkołach prowadzonych przez Departament Obrony Stanów Zjednoczonych. (…) To książka, którą napisałam dla moich dzieci, a także wszystkich innych, aby przypomnieć im, że wszyscy zmagamy się z trudnościami, ale jesteśmy zjednoczeni przez nasze człowieczeństwo i bycie częścią tej samej społeczności. Jestem oszołomiona tym bardziej, że jestem dumna z ukończenia Frankfurt American High School prowadzonej przez Departament Obrony (…). Dorastałam z ojcem, który był weteranem wojny w Wietnamie i całą karierę działał w armii Stanów Zjednoczonych. Nie mogłabym być bardziej dumna z niego i jego służby dla naszego kraju. Wkurza mnie uświadomienie sobie, że dzieci takie jak ja, dorastające z rodzicem w wojsku i uczęszczające do szkoły prowadzonej przez Departament Obrony, nie będą miały dostępu do książki napisanej przez kogoś o doświadczeniach życiowych tak podobnych do ich własnych. I nie mogę przestać się zastanawiać, co tak kontrowersyjnego jest w książce obrazkowej, że została zakazana przez rząd USA. Jestem naprawdę zasmucona i nigdy nie sądziłam, że zobaczę coś takiego w kraju, w którym wolność słowa i ekspresji są prawami konstytucyjnymi – napisała Julianne Moore na Instagramie i podziękowała za zwrócenie uwagi na problem organizacji PEN America działającej na rzecz obrony wolności słowa, wolności literackiej i wyrażania opinii, a także wspierającej osoby tworzące, które stają w obliczu cenzury lub prześladowań.
Należący do Partii Demokratycznej Jamie Raskin z Izby Reprezentantów wezwał innych członków i członkinie Kongresu do potępienia czystki książek. Sytuację nazwał wprost cenzurą.
– Usunięcie tych tytułów jest kolejnym wskaźnikiem lekceważącego i autokratycznego podejścia nowej administracji do edukacji K‑12 – oświadczyła Kasey Meehan, dyrektorka programu Freedom to Read (Wolność do czytania) w PEN America.
– Zakazywanie książek ma zawsze jeden jasny cel: wymazać wszelkie przesłanie, że ktoś niebiały, nieheteroseksualny, niemęski ma wartość. Zakazy książek MAGA wykorzystują niejasne koncepcje, takie jak CRT (Critical Race Theory, czyli krytyczna teoria rasy) lub DEI (Diversity, Equity, Inclusion, czyli różnorodność, sprawiedliwość, włączanie), więc WSZYSTKO może być postrzegane jako inne, aberracyjne i niebezpieczne. Wysyłają dzieciom ten przekaz, aby wdrukowywać im białą supremację – skomentował Truthout Willie Edward Taylor Carver Jr., Nauczyciel Roku Kentucky 2022 i autor „Gay Poems for Red States” (Gejowskie wiersze dla czerwonych stanów).
Anna Tess Gołębiowska
Czytaj też: Hemingway, Vonnegut, Tołstoj i King wyrzuceni ze szkolnych bibliotek na Florydzie. Wydawcy protestują
Czytaj też: Utah wprowadza ogólnostanową listę książek zakazanych w bibliotekach szkolnych. Zakaz obejmuje m.in. Sarah J. Maas i Margaret Atwood
Czytaj też: Anne Rice i Margaret Atwood zakazane! Biblioteka szkolna w Wirginii wykreśla 21 książek
Czytaj też: Mimo zakazów czytamy je wszyscy – książki zakazane
Czytaj też: Najczęściej zabraniane w Stanach Zjednoczonych książki w ciągu ostatnich pięciu lat
Czytaj też: Najczęściej zakazywane książki ostatniej dekady
Czytaj też: Powieści o Harrym Potterze zostały usunięte z biblioteki katolickiej szkoły w Nashville
Czytaj też: Jedna z pensylwańskich szkół wprowadziła zakaz dotyczący pewnych książek. Uczniowie protestują
Czytaj też: Partenon z zakazanych książek
Czytaj też: Amerykańska szkoła usunęła z programu nauczania głośną powieść graficzną Maus Arta Spiegelmana
