Najczęściej zakazywane książki ostatniej dekady

Tra­dy­cja obcho­dów Tygo­dnia Zaka­za­nych Ksią­żek w Sta­nach Zjed­no­czo­nych naro­dzi­ła się w 1982. Od tam­te­go cza­su co roku we wrze­śniu przez sie­dem dni orga­ni­zo­wa­ne są licz­ne akcje, któ­rych celem jest zwró­ce­nie uwa­gi spo­łe­czeń­stwa na pro­ce­der usu­wa­nia z biblio­tek i szkół nie­wy­god­nych tytu­łów, co naj­pro­ściej rzecz ujmu­jąc, godzi w wol­ność czytania.

Od 1990 Sto­wa­rzy­sze­nie Ame­ry­kań­skich Biblio­tek (Ame­ri­can Libra­ry Asso­cia­tion), któ­re wespół z Amne­sty Inter­na­tio­nal orga­ni­zu­je rok rocz­nie Tydzień Zaka­za­nych Ksią­żek, w mia­rę moż­li­wo­ści sumien­nie doku­men­tu­je wszel­kie pró­by usu­wa­nia publi­ka­cji z pla­có­wek publicz­nych. Nie­ste­ty, mimo sta­rań ALA, sza­cu­je się, że aż 82–97% takich incy­den­tów nigdy nigdzie nie zosta­ło zgłoszonych.

W ramach tego­rocz­nej edy­cji Tygo­dnia Zaka­za­nych Ksią­żek Sto­wa­rzy­sze­nie Ame­ry­kań­skich Biblio­tek przy­go­to­wa­ło listę stu naj­czę­ściej zaka­zy­wa­nych tytu­łów minio­nej deka­dy. Na wyka­zie obok publi­ka­cji współ­cze­snych zna­la­zło się miej­sce dla abso­lut­nych kla­sy­ków lite­ra­tu­ry pięk­nej. Popu­lar­ne jest usu­wa­nie ze zbio­rów biblio­tecz­nych i szkol­nych mię­dzy inny­mi 13 powo­dów Jaya Ashe­ra, Pięć­dzie­się­ciu twa­rzy Greya E.L. James, Igrzysk śmier­ci Suzan­ne Col­lins, Zabić droz­da Har­per Lee, Nowe­go wspa­nia­łe­go świa­ta Aldo­usa Hux­leya, Przy­gód Huc­ka Fin­na Mar­ka Twa­ina czy Buszu­ją­ce­go w zbo­żu J. D. Salin­ge­ra, a to tyl­ko wierz­cho­łek góry lodowej.

Powo­dów, dla któ­rych dostę­pu do nie­któ­rych ksią­żek się zabra­nia jest ogrom. Część razi zbyt­nim epa­to­wa­niem sek­sem, zbyt bru­tal­ny­mi sce­na­mi prze­mo­cy, poru­sza­niem tema­tu hazar­du czy przyj­mo­wa­nia róż­ne­go rodza­ju uży­wek przez nie­let­nich. Inne wkra­cza­ją na tema­ty świa­to­po­glą­do­we, sze­rząc nie­po­pu­lar­ne teo­rie obra­ża­ją­ce uczu­cia reli­gij­ne co bar­dziej wraż­li­wych wyznaw­ców, doty­ka­jąc pro­ble­mu rasi­zmu, nie­rów­no­ści spo­łecz­nych, czy ośmie­la­jąc się por­tre­to­wać oso­by ze śro­do­wi­ska LGBTQ+.

Mimo że powo­dy się róż­nią, cen­zu­ra lite­ra­tu­ry w biblio­te­kach dzie­li wspól­ny rezul­tat: pogwał­ce­nie praw gwa­ran­to­wa­nych nam przez pierw­szą popraw­kę, gło­szą orga­ni­za­to­rzy Tygo­dnia Zaka­za­nych Książek.

Poni­żej przed­sta­wia­my pierw­szych dwa­dzie­ścia tytu­łów z listy naj­czę­ściej usu­wa­nych z biblio­tek ksią­żek ostat­niej dekady.

1. Abso­lut­nie praw­dzi­wy pamięt­nik, Sher­man Alexie
2. Kapi­tan Maj­tas (seria), Dav Pilkey
3. 13 powo­dów, Jay Asher
4. Szu­ka­jąc Ala­ski, John Green
5. Geo­r­ge, Alex Gino
6. Z Tan­go jest nas tro­je, Peter Par­nell, Justin Richardson
7. Dra­ma, Raina Telgemeier
8. Pięć­dzie­siąt twa­rzy Greya, E.L. James
9. Inter­net Girls (seria), Lau­ren Myracle
10. Naj­bar­dziej nie­bie­skie oko, Toni Morrison
11. Chło­piec z lataw­cem, Kha­led Hosseini
12. Igrzy­ska śmier­ci, Suzan­ne Collins
13. Mam na imię Jazz, Jes­si­ca Her­thel, Jazz Jennings
14. Char­lie, Ste­phen Chbosky
15. Zabić droz­da, Har­per Lee
16. Gnat (seria), Jeff Smith
17. Szkla­ny zamek, Jean­net­te Walls
18. Two Boys Kis­sing, David Levithan
19. A Day in the Life of Mar­lon Bun­do, Jill Twiss
20. Sex is a Fun­ny Word, Cory Silverberg

Z peł­ną listą może­cie zapo­znać się tutaj:
http://www.ala.org/advocacy/bbooks/frequentlychallengedbooks/decade2019

Przy­go­to­wał Oskar Grzelak