Jul Łyskawa z Paszportem Polityki – debiut niepodobny do innych

Debiu­tanc­ka książ­ka Jula Łyska­wy Praw­dzi­wa histo­ria Jef­freya Water­sa i jego ojców zosta­ła nazwa­na naj­więk­szym lite­rac­kim zasko­cze­niem roku. Za nami 32. gala wrę­cze­nia Pasz­por­tów Poli­ty­ki. Prze­czy­taj­cie, do kogo tra­fi­ły laury.

„Za naj­więk­sze zasko­cze­nie lite­rac­kie roku, za odwa­gę i sze­ro­kie hory­zon­ty, za śmiech i wzru­sze­nie” – tak uza­sad­nio­ne zosta­ło zwy­cię­stwo Jula Łyska­wy, któ­ry został lau­re­atem Pasz­por­tów Poli­ty­ki w kate­go­rii „Książ­ka”.

Oprócz nie­go nomi­no­wa­ne były Mar­ta Her­ma­no­wicz za debiu­tanc­ki „Koniec” (wydaw­nic­two ArtRa­ge) oraz Joan­na Wilen­gow­ska za twór­czy powrót po osiem­na­stu latach z powie­ścią „Król War­mii i Satur­na” (Wydaw­nic­two Czarne).

Nomi­na­cje zosta­ły wyło­nio­ne z szer­szej puli nazwisk – do Pasz­por­tów Poli­ty­ki za rok 2024 w kate­go­rii „Książ­ka” zgło­szo­ne zosta­ły nastę­pu­ją­ce oso­by: Krzysz­tof Chro­now­ski, Emi­lia Dłu­żew­ska, Mał­go­rza­ta Leb­da, Elż­bie­ta Łap­czyń­ska, Jaro­sław Maśla­nek, Mate­usz Paku­ła, Jacek Paśnik, Kin­ga Sabak, Natal­ka Susz­czyń­ska, Tomasz Szer­szeń oraz Kata­rzy­na Witerscheim.

Pasz­por­ty Poli­ty­ki są przy­zna­wa­ne na pod­sta­wie wska­zań nie­za­leż­nych kry­ty­ków z róż­nych mediów, któ­rzy nomi­nu­ją, ich zda­niem, naj­cie­kaw­sze oso­bo­wo­ści twór­cze minio­ne­go roku. Oso­by z naj­więk­szą licz­bą gło­sów otrzy­mu­ją nomi­na­cje, a lau­re­atów i lau­re­at­ki wyła­nia spo­śród nich kapi­tu­ła tygo­dni­ka „Poli­ty­ka”.

Za doko­na­nia w roku 2024 Pasz­por­ty Poli­ty­ki otrzymali:

• Kami­la Tara­bu­ra (film)
• Woj­ciech Gru­dziń­ski (sce­na)
• Jul Łyska­wa (książ­ka)
• Kuba Wię­cek (muzy­ka popularna)
• Gabrie­la Legun (muzy­ka poważna)
• Moni­ka Dro­żyń­ska (sztu­ki wizualne)
• NAFO [Kamil Dyszew­ski] (kul­tu­ra cyfrowa).

Tytu­łem Kre­ato­ra Kul­tu­ry w tym roku kapi­tu­ła uho­no­ro­wa­ła reży­se­ra Mar­ka Koter­skie­go. Ponad­to po raz dru­gi przy­zna­no Pasz­port Czy­tel­ni­ków Poli­ty­ki – tra­fił w ręce San­dry Drzymalskiej.

ⓒ POLITYKA / Leszek Zych

Poni­żej publi­ku­je­my tekst poświę­co­ny lau­re­ato­wi przy­go­to­wa­ny przez orga­ni­za­to­rów Pasz­por­tów Polityki.

Powieść Jula Łyska­wy „Praw­dzi­wa histo­ria Jef­freya Water­sa i jego ojców” (Wydaw­nic­two Czar­ne) poja­wi­ła się jak mete­oryt, zasko­czy­ła roz­ma­chem i pisar­ską doj­rza­ło­ścią. Zasta­na­wia­no się, kim jest autor, o któ­rym dotąd nie sły­sze­li­śmy. Podej­rze­wa­no nawet, że to pseu­do­nim. Tym­cza­sem Jul Łyska­wa ist­nie­je, uro­dził się w 1984 r. w War­sza­wie, jest absol­wen­tem Insty­tu­tu Kul­tu­ry Pol­skiej Uni­wer­sy­te­tu War­szaw­skie­go, gdzie obro­nił pra­cę poświę­co­ną twór­czo­ści Sta­ni­sła­wa Dyga­ta. Był uczest­ni­kiem Czar­nych Warsz­ta­tów Pisa­nia Pro­zą i fina­li­stą pro­jek­tów wydaw­ni­czych festi­wa­li Sta­cja Lite­ra­tu­ra (2018, 2020 r.) i Trans­Port Lite­rac­ki (2022 r.). Publi­ko­wał krót­ką pro­zę w „Akan­cie”, „Arte­riach”, „Ha!arcie” oraz anto­lo­gii Uni­wer­sy­te­tu Gdań­skie­go „Pro­za życia”. Pra­cu­je jako redak­tor i tłu­macz zwią­za­ny z ryn­kiem cza­so­pism i ksią­żek dzie­cię­cych. Doda­je, że jest „w szczę­śli­wym związ­ku z pisar­ką Kata­rzy­ną Kubic­ką (autor­ką powie­ści »Bal­la­da o Syl­wii«), z któ­rą ma nie­speł­na pię­cio­let­nią cór­kę, naj­wspa­nial­szą pale­on­to­loż­kę na świe­cie”. A poza tym nazy­wa sie­bie kibi­cem Legii i post­mo­der­ni­zmu oraz psy­cho­fa­nem Darłówka. 

Nomi­no­wa­na do Pasz­por­tu Poli­ty­ki powieść jest jego debiu­tem, nad któ­rym pra­co­wał osiem lat. Powsta­ła wie­lo­wąt­ko­wa saga roz­gry­wa­ją­ca się w ame­ry­kań­skim mia­stecz­ku przy­po­mi­na­ją­cym Twin Peaks, któ­ra łączy roz­ma­ite kon­wen­cje lite­rac­kie i nie przy­po­mi­na nicze­go, co w Pol­sce ostat­nio pisa­no, a raczej odwo­łu­je się do lite­ra­tu­ry ame­ry­kań­skiej. Dariusz Nowac­ki pisał: „debiut Łyska­wy jest nade wszyst­ko hoł­dem zło­żo­nym lite­ra­tu­rze. Zauważ­my jed­nak, jak to jest zro­bio­ne. Otóż od stro­ny języ­ko­wej per­fek­cyj­nie (taka pol­sz­czy­zna to dziś uni­kat), od stro­ny kom­po­zy­cji to też maj­stersz­tyk. Tutaj wszyst­ko się zga­dza, łączy ze sobą i prze­ni­ka, mimo że na pierw­szy rzut oka wyda­je się roz­sy­pa­ne”. Ta histo­ria cały czas trzy­ma czy­tel­ni­ków w napię­ciu (już sama zagad­ka toż­sa­mo­ści Jef­freya Water­sa wbi­ja w fotel). Powsta­ła powieść wie­lo­po­zio­mo­wa, poru­sza­ją­ca i zara­zem peł­na humo­ru, któ­ra zada­je cał­kiem poważ­ne pyta­nia: o dzia­ła­nie sztu­ki, o gra­ni­ce czło­wie­czeń­stwa i o to, czy ludz­kość w ogó­le może się zmieniać. 

ⓒ POLITYKA / Teo­dor Klep­czyń­ski – fotografiaeventowa.pl

Pasz­por­ty Poli­ty­ki to nagro­da kul­tu­ral­na usta­no­wio­na w 1993 roku przez tygo­dnik „Poli­ty­ka”. Ma być wyróż­nie­niem dla mło­dych osób, któ­re zaska­ku­ją nowy­mi osią­gnię­cia­mi oraz zasłu­gu­ją na wspar­cie i promocję.

Za nomi­na­cje do Pasz­por­tów Poli­ty­ki za rok 2024 odpo­wia­da­li: Jan Błasz­czak (Dwutygodnik.com, „Tygo­dnik Powszech­ny”), Rafał Bryn­dal („ZAiKS Wia­do­mo­ści”), Jacek Cie­ślak („Rzecz­po­spo­li­ta”), Kata­rzy­na Czaj­ka-Komi­niar­czuk (Zwierz Popkul­tu­ral­ny), Anna S. Dębow­ska („Gaze­ta Wybor­cza”), Łukasz Drew­niak (Aka­de­mia Teatral­na w War­sza­wie), Gabi Drze­wiec­ka (Chil­li­zet, TVN, Gla­mo­ur, trój­kąt na YT), Miro­sław Fili­ciak (Uni­wer­sy­tet SWPS), Jacek Haw­ry­luk (Pol­skie Radio), Bar­ba­ra Hol­len­der („Rzecz­po­spo­li­ta”), Alek Hudzik (Mintmagazine.pl), Kata­rzy­na Janow­ska (Onet.pl, „New­swe­ek”), Rafał Kamec­ki (artinfo.pl), Eli­za Kąc­ka (UW), Piotr Kofta (kry­tyk nie­za­leż­ny), Piotr Kosiew­ski („Tygo­dnik Powszech­ny”), Dariusz Kosiń­ski („Tygo­dnik Powszech­ny”, UJ), Zofia Król (Dwutygodnik.com), Moni­ka Kwa­śniew­ska-Miku­ła („Dida­ska­lia”, UJ), Łukasz Macie­jew­ski (Szko­ła Fil­mo­wa w Łodzi, Interia.pl), Jakub Maj­mu­rek („Kry­ty­ka Poli­tycz­na”), Pau­li­na Mało­chleb (UJ, blog „Książ­ki na ostro”), Jacek Mar­czyń­ski („Rzecz­po­spo­li­ta”), Ali­cja Mül­ler („Dida­ska­lia”), Kata­rzy­na Nie­dur­ny (Dwutygodnik.com, Pod­cast Teatral­ny), Michał Nogaś (Pol­skie Radio Trój­ka), Mar­ta Per­chuć-Burzyń­ska (Tok FM), Ani­ta Pio­trow­ska („Tygo­dnik Powszech­ny”), Karo­li­na Plin­ta (Maga­zyn Szum), Iza Pogier­nic­ka (twitch.tv/9kier, „CD-Action”), Adria­na Pro­deus („Kino”, „Vogue”), Piotr Sadzik (UW), Anna Sań­czuk / Maciej Ule­wicz (Kul­tu­ra do Kwa­dra­tu), Paweł Schre­iber (UKW), Bar­na­ba Sie­gel („CD-Action”), Karol Sien­kie­wicz („Gaze­ta Wybor­cza”), Jędrzej Słod­kow­ski („Gaze­ta Wybor­cza”), Krzysz­tof Ste­fań­ski („Ruch Muzycz­ny”), Rafał Syska (Naro­do­we Cen­trum Kul­tu­ry Fil­mo­wej w Łodzi), Woj­ciech Szot („Gaze­ta Wybor­cza”, blog „Zda­niem Szo­ta”), Jarek Szu­brycht („Gaze­ta Wybor­cza”), Agniesz­ka Szy­dłow­ska (Pol­skie Radio Trój­ka), Bogna Świąt­kow­ska („Notes na 6 Tygo­dni”), Jan Topol­ski („Glis­san­do”), Gra­ży­na Tor­bic­ka (nie­za­leż­na kry­tycz­ka, dyrek­tor­ka festi­wa­lu Dwa Brze­gi w Kazi­mie­rzu i Janow­cu nad Wisłą), Michał Wal­kie­wicz (kry­tyk nie­za­leż­ny), Mar­cin „Flint” Węcła­wek (CGM, Polityka.pl), Mar­le­na Wie­czo­rek (meakultura.pl), Michał Rado­mił Wiśniew­ski (Dwutygodnik.com), Kin­ga A. Woj­cie­chow­ska („Pre­sto”), Elwi­ra Woj­tu­nik (Fun­da­cja Pho­ton, Pat­chlab Digi­tal Art Festi­val) oraz dzien­ni­ka­rze dzia­łu kul­tu­ry „Poli­ty­ki”.

Anna Tess Gołębiowska

Zdję­cie głów­ne: ⓒ POLITYKA / Teo­dor Klep­czyń­ski – fotografiaeventowa.pl

Źró­dło: mate­ria­ły prasowe