Nim na świecie sprzedano około 50 milionów egzemplarzy gry „Wiedźmin 3. Dziki Gon”, w 1986 roku ukazało się opowiadanie „Wiedźmin”, nadesłane przez Andrzeja Sapkowskiego na konkurs organizowany przez miesięcznik „Fantastyka”. Reszta jest już historią… Tylko czy wszyscy ją znamy?
„W latach 90. opowiadania i powieści Andrzeja Sapkowskiego stały się fenomenem w Polsce i Europie Środkowo-Wschodniej. Następnie dotarły do Hiszpanii, Niemiec czy Francji. A potem gry studia CD Projekt Red sprawiły, że międzynarodowa sława Geralta z Rivii stała się sławą światową”, pisze dr Stanisław Krawczyk we wstępie do tekstu „Jak wiedźmin Geralt sławę zdobył?”.
Dr Krawczyk napisał o książkach Andrzeja Sapkowskiego oraz o późniejszych utworach, w tym grach CD Projekt Red, w ramach raportu „Rola przemysłów kreatywnych w gospodarce i możliwości wsparcia publicznego” opublikowanego przez Polski Instytut Ekonomiczny.
Raport poświęcony jest kulturze, ale z ujęcia, o którym nie mówimy na co dzień. Ukazuje obecność sektorów kultury i kreatywnych w gospodarkach, w tym oczywiście w polskiej gospodarce. Do przemysłów kreatywnych zaliczają się oczywiście produkcja i dystrybucja filmów czy nagrań muzycznych, radiofonia, telewizja, fotografia czy też oczywiście literatura, zarówno w zakresie wydawania książek, jak i działalności bibliotek. Z publikacji możemy dowiedzieć się m.in., jak wyglądają wydatki publiczne na kulturę w innych krajach oraz jak sytuację w sektorach kulturalnych i kreatywnych zmieniła pandemia Covid-19. O kilku ciekawostkach napiszemy w oddzielnym tekście, w tym natomiast skupimy się na fragmencie raportu szczególnie interesującym dla osób czytających polską fantastykę.
Otóż w raporcie znalazły się dwa studia przypadków analizujące rozwój dwóch fenomenów kultury popularnej. Agata Włodarczyk napisała „Globalny sukces K‑popu”, a dr Stanisław Krawczyk przeanalizował losy wspomnianego już Białego Wilka.
„Społeczeństwa po wschodniej stronie żelaznej kurtyny miały ograniczony dostęp do dóbr zachodniej kultury popularnej. Skala popytu na te dobra ujawniła się na przełomie lat 80. i 90., gdy w europejskich państwach postkomunistycznych zniesiono cenzurę i utworzono zręby gospodarki kapitalistycznej. Była to znakomita sposobność dla Sapkowskiego. Jego ojciec miał wyższe wykształcenie, co w połowie XX w. stanowiło rzadkość. Sam Andrzej Sapkowski jeszcze przed studiami poznał dobrze trzy języki, następnie uzyskał magisterium na elitarnym kierunku związanym z handlem zagranicznym i rozpoczął pracę w tym zawodzie. Wielokrotnie wracał z wyjazdów z walizką pełną książek, często reprezentujących gatunek fantasy, w którym osadzony jest też cykl wiedźmiński. Znając anglosaską tradycję tej odmiany literatury popularnej, mógł ją wykorzystywać jako pisarz i jako krytyk – w obu tych dziedzinach zdobył zdecydowaną przewagę nad krajowymi konkurentami”, pisze dr Krawczyk, analizując genezę cyklu wiedźmińskiego.
W tekście „Jak wiedźmin Geralt sławę zdobył?” znajdziecie próbę odpowiedzi na pytanie, co zadecydowało o popularności cyklu wiedźmińskiego w Polsce, w Europie Środkowo-Wschodniej i wreszcie na świecie, co zapewniło popularność grom studia CD Projekt Red oraz gdzie jeszcze pojawiał się Geralt z Rivii, z uwzględnieniem mniej popularnych adaptacji. Co ważne – publikacja jest dostępna za darmo w sieci, więc wszystkie zainteresowane osoby mogą po nią sięgnąć.
Więcej o raporcie „Rola przemysłów kreatywnych w gospodarce i możliwości wsparcia publicznego” przeczytacie tutaj, a cały raport opublikowany przez Polski Instytut Ekonomiczny znajdziecie tutaj (tekst dra Stanisława Krawczyka znajdziecie na stronach 24–29).
Anna Tess Gołębiowska
zdjęcie główne: materiały prasowe netflix
