Krótka lista nominacji do The International Booker Prize 2023

Mię­dzy­na­ro­do­wa Nagro­da Booke­ra to naj­praw­do­po­dob­niej naj­bar­dziej pre­sti­żo­wa nagro­da lite­rac­ka na świe­cie. Wal­czą o nią książ­ki z sze­ściu kra­jów na czte­rech kon­ty­nen­tach. Dwie z nich są dostęp­ne też w języ­ku polskim.

Ogło­sze­nia nomi­na­cji do Mię­dzy­na­ro­do­wej Nagro­dy Booke­ra odby­wa­ją się dwu­eta­po­wo: naj­pierw pozna­je­my dłu­gą listę kan­dy­da­tów (tzw. lon­glist), a następ­nie – krót­ką (tzw. shor­tlist). 14 mar­ca pozna­li­śmy lon­gli­stę obej­mu­ją­cą 13 nazwisk. 18 kwiet­nia opu­bli­ko­wa­na zosta­ła lista sze­ściu „wywro­to­wych i zmy­sło­wych” ksią­żek. Mię­dzy­na­ro­do­wa Nagro­da Booke­ra przy­zna­wa­na jest za powieść nie­an­glo­ję­zycz­ną tłu­ma­czo­ną na język angiel­ski i wyno­si 50 tys. fun­tów dzie­lo­nych po rów­no mię­dzy autora/autorkę i tłumacza/tłumaczkę.

Tak pre­zen­tu­je się tego­rocz­na shor­tli­sta Mię­dzy­na­ro­do­wej Nagro­dy Bookera:

Gauz: „Stan­ding Heavy”
język ory­gi­na­łu: fran­cu­ski
prze­kład: Frank Wyn­ne
[pol­skie wyda­nie jako „Sta­nie płat­ne” – wydaw­nic­two Cla­ro­scu­ro; prze­kład: Gabrie­la Hałat]

Geo­r­gi Gospo­di­now: „Time Shel­ter”
język ory­gi­na­łu: buł­gar­ski
prze­kład: Ange­la Rodel
[pol­skie wyda­nie jako „Schron prze­ci­w­cza­so­wy” – Wydaw­nic­two Lite­rac­kie; prze­kład: Mag­da­le­na Pytlak]

Eva Bal­ta­sar: „Boul­der”
język ory­gi­na­łu: kata­loń­ski
prze­kład: Julia Sanches

Che­on Myeong-kwan: „Wha­le”
język ory­gi­na­łu: kore­ań­ski
prze­kład: Chi-Young Kim

Mary­se Con­dé: „The Gospel Accor­ding to the New World”
język ory­gi­na­łu: fran­cu­ski
prze­kład: Richard Philcox

Guada­lu­pe Net­tel: „Still Born”
język ory­gi­na­łu: hisz­pań­ski
prze­kład: Rosa­lind Harvey

Każ­da z nomi­no­wa­nych powie­ści repre­zen­tu­je inny kraj: Buł­ga­rię, Wybrze­że Kości Sło­nio­wej, Fran­cję, Mek­syk, Koreę Połu­dnio­wą i Hisz­pa­nię, razem obej­mu­ją więc aż czte­ry kon­ty­nen­ty. Tłu­ma­cze i tłu­macz­ki pocho­dzą z pię­ciu kra­jów: Bra­zy­lii, Irlan­dii, Korei Połu­dnio­wej, Wiel­kiej Bry­ta­nii oraz ze Sta­nów Zjed­no­czo­nych. Dwie powie­ści zosta­ły prze­tłu­ma­czo­ne z języ­ków, któ­re nigdy wcze­śniej nie tra­fi­ły na shor­tli­stę Mię­dzy­na­ro­do­wej Nagro­dy Booke­ra – są to języ­ki buł­gar­ski i kataloński.

„Stan­ding Heavy” (autor­stwo – Gauz; prze­kład – Frank Wyn­ne) oraz „Wha­le” (autor­stwo – Che­on Myeong-kwan; prze­kład – Chi-Young Kim) to debiu­tanc­kie książ­ki ich auto­rów. Od tego cza­su obaj twór­cy zdą­ży­li wydać w swo­ich języ­kach kil­ka kolej­nych pozycji.

Z kolei „The Gospel Accor­ding to the New World” (autor­stwo: Mary­se Con­dé; prze­kład Richard Phil­cox) to ostat­nia powieść autor­ki – po tym jak tra­fi­ła na lon­gli­stę, Mary­se Con­dé oznaj­mi­ła: „Zwy­cię­stwo było­by spo­so­bem na uczcze­nie mojej […] ostat­niej powie­ści”. To naj­star­sza oso­ba, któ­ra kie­dy­kol­wiek zosta­ła nomi­no­wa­na do Mię­dzy­na­ro­do­wej Nagro­dy Booke­ra. Już raz zna­la­zła się na shor­tli­ście – w 2015 roku za cało­kształt twór­czo­ści. Pisar­ka cier­pi na zwy­rod­nie­nio­we zabu­rze­nie neu­ro­lo­gicz­ne, któ­re dopro­wa­dzi­ło ją do utra­ty wzro­ku, więc „The Gospel Accor­ding to the New World” podyk­to­wa­ła swo­je­mu mężo­wi, któ­ry następ­nie prze­ło­żył książ­kę na język angiel­ski. Mary­se Con­dé i Richard Phil­cox to pierw­sza w histo­rii nagro­dy para mał­żeń­ska, któ­ra zosta­ła nomi­no­wa­na wspólnie.

„Minę­ło tak dużo cza­su, pra­wie 20 lat, odkąd napi­sa­łem tę książ­kę, że pra­wie o niej zapo­mnia­łem” – wyznał w roz­mo­wie z Korea Herald Che­on Myeong-kwan, autor „Wha­le”. Powieść uka­za­ła się po raz pierw­szy w 2004 roku, a więc rok przed Mię­dzy­na­ro­do­wej Nagro­dy Booke­ra. Dziś w Korei Połu­dnio­wej to już kla­sy­ka, ale dopie­ro teraz dzię­ki tłu­macz­ce Chi-Young Kim powieść mogła dotrzeć do mię­dzy­na­ro­do­wej publiczności.

Ange­la Rodel zaczę­ła tłu­ma­czyć „Time Shel­ter” natych­miast po uka­za­niu się powie­ści – co wię­cej, przy­stą­pi­ła do pra­cy zanim zdą­ży­ła prze­czy­tać ją w cało­ści. Poprzed­nia książ­ka, któ­rą wydał Geo­r­gi Gospo­di­nov, oka­za­ła się takim suk­ce­sem, że tłu­macz­ka nie chcia­ła zwle­kać ani chwili.

W pane­lu juror­skim Mię­dzy­na­ro­do­wej Nagro­dy Booke­ra w 2023 roku zasia­da­ją Leïla Sli­ma­ni – nagra­dza­na best­sel­le­ro­wa pisar­ka i dzien­ni­kar­ka fran­cu­sko-maro­kań­skie­go pocho­dze­nia, Uil­le­am Blac­ker – jeden z czo­ło­wych bry­tyj­skich tłu­ma­czy prze­kła­da­ją­cych z języ­ka ukra­iń­skie­go, Parul Seh­gal – nagra­dza­na kry­tycz­ka lite­rac­ka publi­ku­ją­ca w „New Yor­ke­rze”, Fre­de­rick Stu­de­mann – redak­tor lite­rac­ki „Finan­cial Times” oraz Tan Twan Eng – pisarz z Male­zji, nomi­no­wa­ny do Mię­dzy­na­ro­do­wej Nagro­dy Booke­ra w 2012 roku.

Mię­dzy­na­ro­do­wa Nagro­da Booke­ra (wcze­śniej The Man Booker Inter­na­tio­nal Pri­ze, obec­nie Inter­na­tio­nal Booker Pri­ze) zosta­ła usta­no­wio­na w 2005 roku – wów­czas przy­zna­wa­no ją raz na dwa lata za twór­czość w języ­ku angiel­skim lub tek­sty tłu­ma­czo­ne na język angiel­ski. Jej pierw­szym lau­re­atem był albań­ski twór­ca Isma­il Kada­re. Od 2016 roku nagro­da przy­zna­wa­na jest co roku i tyl­ko książ­kom tłu­ma­czo­nym na język angielski.

Nagro­da powsta­ła jako uzu­peł­nie­nie Nagro­dy Booke­ra (The Booker Pri­ze, wcze­śniej The Booker Pri­ze for Fic­tion i The Man Booker Pri­ze) przy­zna­wa­nej za naj­lep­szą powieść anglo­ję­zycz­ną od 1969 roku; nagro­da tak­że wyno­si 50 tys. funtów.

Anna Tess Gołę­biow­ska
Źró­dło infor­ma­cji oraz mate­ria­łów gra­ficz­nych – mate­ria­ły pra­so­we The Inter­na­tio­nal Booker Pri­ze 2023 oraz stro­na TheBookerPrizes.com.