Co autor miał na myśli? Sam nie wie! Marcin Napiórkowski komentuje zadanie z próbnej matury

Na prób­nej matu­rze z języ­ka pol­skie­go poja­wi­ły się zada­nia doty­czą­ce tek­stu Mar­ci­na Napiór­kow­skie­go. Ten odniósł się do ich tre­ści w mediach społecznościowych.

Arkusz matu­ral­ny z języ­ka pol­skie­go zawie­ra zawsze frag­ment tek­stu, z któ­rym ucznio­wie muszą następ­nie pra­co­wać. 28 wrze­śnia 2022 roku ucznio­wie klas matu­ral­nych w całej Pol­sce musie­li zmie­rzyć się m.in. z frag­men­tem arty­ku­łu dra Mar­ci­na Napiór­kow­skie­go, semio­ty­ka kul­tu­ry pro­wa­dzą­ce­go witry­nę Mito­lo­gia współ­cze­sna. Tekst „Nie spo­sób tego zagwiz­dać” uka­zał się w „Tygo­dni­ku Powszech­nym”. Został on zesta­wio­ny z tek­stem „Bez koń­ca” Woj­cie­cha Józe­fa Bursz­ty z „Poli­ty­ki”. Oba arty­ku­ły sku­pia­ły się na wąt­kach kon­ty­nu­acji dzieł kul­tu­ry: sequ­elach, pre­qu­elach, rebo­otach i remake’ach.

Tek­stom towa­rzy­szy­ło kil­ka zadań.

1. Wymień trzy cechy współ­cze­snej kul­tu­ry, o któ­rych pisze w swo­im tek­ście Woj­ciech Józef Bursz­ta.
2. Czy Mar­cin Napiór­kow­ski zga­dza się z tym, że sequ­elo­za jest zja­wi­skiem powsta­łym współ­cze­śnie? Uza­sad­nij odpo­wiedź.
3. Jaką wspól­ną przy­czy­nę popu­lar­no­ści róż­ne­go typu kon­ty­nu­acji we współ­cze­snej kul­tu­rze wska­zu­ją Woj­ciech Józef Bursz­ta i Mar­cin Napiór­kow­ski? Uza­sad­nij odpo­wiedź.
4. Z tek­stu Mar­ci­na Napiór­kow­skie­go wyni­ka, że współ­cze­sne hol­ly­wo­odz­kie pro­duk­cje fil­mo­we łamią tzw. zło­tą zasa­dę Cze­cho­wa. Wyja­śnij, na czym ta zasa­da pole­ga, nie posłu­gu­jąc się sfor­mu­ło­wa­nia­mi z tek­stu, oraz roz­strzy­gnij, czy z arty­ku­łu Woj­cie­cha Józe­fa Bursz­ty moż­na wysnuć podob­ny wnio­sek na temat wytwo­rów współ­cze­snej kul­tu­ry. Uza­sad­nij odpo­wiedź.
5. Oceń praw­dzi­wość poda­nych stwier­dzeń odno­szą­cych się do tek­stu Woj­cie­cha Józe­fa Bursz­ty i tek­stu Mar­ci­na Napiór­kow­skie­go. Zaznacz P, jeśli stwier­dze­nie jest praw­dzi­we, albo F – jeśli jest fał­szy­we.
• Sfor­mu­ło­wa­nie chci­wy macher uży­te w tek­ście Mar­ci­na Napiór­kow­skie­go ma cha­rak­ter war­to­ściu­ją­cy.
• Ostat­nie zda­nie tek­stu Woj­cie­cha Józe­fa Bursz­ty odzna­cza się pato­sem.
6. Na pod­sta­wie obu tek­stów napisz notat­kę syn­te­ty­zu­ją­cą na temat: przy­czy­ny popu­lar­no­ści sequ­eli. Two­ja wypo­wiedź powin­na liczyć 60–90 wyrazów.

Mar­cin Napiór­kow­ski odniósł się do sytu­acji na Twit­te­rze: „Z całe­go ❤️ życzę Wam dziś powo­dze­nia na prób­nej #matura2023 z pol­skie­go! Ale prze­stań­cie mi wysy­łać DMy. Nie mam poję­cia, jak odpo­wie­dzieć na te pyta­nia. Serio”.

Z całe­go ❤️ życzę Wam dziś powo­dze­nia na prób­nej #matura2023 z pol­skie­go!
Ale prze­stań­cie mi wysy­łać DMy. Nie mam poję­cia, jak odpo­wie­dzieć na te pyta­nia. Serio. pic.twitter.com/TohKeVX9Yd

— Mar­cin Napiór­kow­ski (@MitologiaWsp) Sep­tem­ber 28, 2022

Wątek roz­wi­nął też na Face­bo­oku. Odniósł się nie tyl­ko do tre­ści zadań, ale też do samej for­mu­ły obec­nej matury.

– Dziś prób­na matu­ra z pol­skie­go. Ja raczej nie odniósł­bym suk­ce­su. Co jest tro­chę wsty­dli­we, bo na egza­mi­nie był… mój tekst – sko­men­to­wał. – Wyda­je mi się, że „sfor­mu­ło­wa­nie chci­wy macher” uży­te w moim tek­ście fak­tycz­nie „ma cha­rak­ter war­to­ściu­ją­cy”, więc tu zazna­czył­bym „praw­da”. Ale „Czy Mar­cin Napiór­kow­ski zga­dza się z tym, że sequ­elo­za jest zja­wi­skiem powsta­łym współ­cze­śnie”? Tekst był w zasa­dzie o tym, że mamy teraz bez­pre­ce­den­so­wą falę sequ­eli i pre­qu­eli (czy­li w sumie „P”). Zara­zem jed­nak sta­ra­łem się poka­zać, że ta fala czer­pie peł­ny­mi gar­ścia­mi z bar­dzo sta­rych prak­tyk opo­wia­da­nia mitów (czy­li raczej „F”). Trud­na spra­wa… Kło­pot nie pole­ga (wyłącz­nie) na tym, że jestem mało roz­gar­nię­ty i mógł­bym nie zdać matu­ry. Ta sytu­acja dosko­na­le poka­zu­je pułap­kę, w któ­rą wpadł cały nasz sys­tem edukacji.

W dal­szej czę­ści tek­stu wyja­śnił, że choć sta­wia­nie ocen licz­bo­wych nie jest ani zale­ca­ne, ani tym bar­dziej koniecz­ne, to poja­wia się w szko­łach od pierw­szych klas szko­ły podstawowej.

– Dla­cze­go? Bo tak jest łatwiej – zauwa­żył. – Oce­na uła­twia sze­re­go­wa­nie i porów­ny­wa­nie do śred­niej. Zwal­nia sys­tem z koniecz­no­ści dostar­cze­nia dziec­ku war­to­ścio­wej infor­ma­cji zwrot­nej, z koniecz­no­ści zauwa­że­nia, że każ­dy uczeń jest inny. W szko­le każ­da odpo­wiedź jest po pro­stu dobra albo zła, lep­sza albo gor­sza. Kart­ków­ka, kla­sów­ka, test ósmo­kla­si­sty, matu­ra… Testo­za sta­ła się reli­gią sys­te­mu edu­ka­cji. Uza­leż­ni­li­śmy się od pro­stych testów dają­cych jed­no­znacz­ną odpo­wiedź. Egza­min instant – wystar­czy dolać wody i masz oce­nę. Nie trze­ba się zagłę­biać w szcze­gó­ły, łatwo wszyst­kich porów­ny­wać i uło­żyć ran­king. Po co uczy­my się nowych rze­czy? Bo to będzie na testach! Dla­cze­go nie mamy się cza­su uczyć nowych rze­czy? Bo w przy­szłym roku jest Wiel­ki Test i trze­ba powta­rzać materiał!

Oprócz kon­klu­zji, że matu­ra w obec­nej for­mie to relikt, a aby zmie­nić przy­szłość, musi­my naj­pierw zmie­nić sys­tem edu­ka­cji, Mar­cin Napiór­kow­ski ode­słał matu­rzy­stów (i nie tyl­ko) do tek­stów publi­ko­wa­nych przez Justy­nę Suchec­ką i Prze­mka Sta­ro­nia, a tak­że do lek­tur „Jak dzie­ci odno­szą suk­ces” Pau­la Tougha i „The End of Ave­ra­ge” Tod­da Rose’a. Przy­po­mniał też o wła­snej książ­ce „Napra­wić przy­szłość. Dla­cze­go potrze­bu­je­my lep­szych opo­wie­ści, żeby ura­to­wać świat”… i wyra­ził nadzie­ję, że ta nie znaj­dzie się w arku­szu maturalnym.

W koń­cu jed­nak autor posta­no­wił zmie­rzyć się z jed­nym z pytań – dokład­niej tym o sequ­elo­zę.
– Popraw­na odpo­wiedź (moim zda­niem) brzmi: i tak, i nie. Ten tekst jest o tym, że mamy w ostat­nich latach zalew sequ­eli, a zara­zem wyko­rzy­stu­ją one bar­dzo sta­re mecha­ni­zmy funk­cjo­no­wa­nia mitów – podsumował.

Anna Tess Gołębiowska