Nowe, znakomite teksty w domenie publicznej!

Do dome­ny publicz­nej prze­cho­dzą utwo­ry, co do któ­rych wyga­sły mająt­ko­we pra­wa autor­skie. Ozna­cza to, że moż­na je kopio­wać, roz­po­wszech­niać czy prze­twa­rzać oraz czer­pać z tego korzy­ści mająt­ko­we – nale­ży jed­nak pamię­tać, że pra­wa autor­skie są nie­zby­wal­ne, tj. nawet kie­dy nie musi­my uisz­czać hono­ra­rium za opu­bli­ko­wa­nie czy­je­goś tek­stu, nie zna­czy to, że może­my np. przy­pi­sać sobie jego autor­stwo. Utwo­ry nale­żą­ce do dome­ny publicz­nej są więc dobrem wspól­nym, z któ­re­go może korzy­stać każ­dy, jed­nak z posza­no­wa­niem ory­gi­nal­ne auto­ra. To, kie­dy wyga­sa­ją pra­wa mająt­ko­we, zależ­ne jest od usta­wo­daw­stwa kra­ju – w Pol­sce musi minąć 70 lat od śmier­ci twórcy.

1 stycz­nia 2017 roku do dome­ny publicz­nej weszły więc nowe tek­sty, a nie­któ­re z nich są napraw­dę spek­ta­ku­lar­ne. Mowa bowiem m.in. o twór­czo­ści H.G. Wel­l­sa, kano­nicz­ne­go już twór­cę scien­ce fic­tion. Co ozna­cza to dla nas? Powieść “Wehi­kuł cza­su” będzie dostęp­na za dar­mo na por­ta­lu Wol­ne Lek­tu­ry, zaś Ste­phen Baxter zapo­wie­dział pra­ce nad kon­ty­nu­acją “Woj­ny światów”.

Inne gło­śne nazwi­ska, po któ­re może­my się­gnąć, to Jaro­slav Hašek, Karel Čapek czy Bože­na Něm­co­vá – bo choć ich tek­sty już wcze­śniej znaj­do­wa­ły się w dome­nie publicz­nej, to mowa była o cze­skich ory­gi­na­łach. Teraz zaś dołą­czy­ły do nich pol­skie prze­kła­dy autor­stwa Paw­ła Hul­ki-Laskow­skie­go. Karel Čapek to autor m.in. “Fabry­ki abso­lu­tu” czy “Inwa­zji jasz­czu­rów”, a tak­że pierw­sza oso­ba, któ­ra uży­ła sło­wa… “robot” (wymy­ślo­ne­go przez jego bra­ta, Jose­fa Čap­ka). Hašek zaś to kul­to­we “Przy­go­dy dobre­go woja­ka Szwej­ka”. Inni obec­ni w dome­nie publicz­nej auto­rzy tłu­ma­cze­ni przez Hul­kę-Laskow­skieg to m.in. Jona­than Swift, James Feni­mo­re Cooper i Dmi­trij Mereżkowski.

Kto jesz­cze zali­cza się do gru­py twór­ców, któ­rych tek­sty zosta­ły uwol­nio­ne? Eriks Ādam­sons, łotew­ski pisarz, poeta i tłu­macz; bry­tyj­ska pisar­ka Helen Ban­ner­man; ame­ry­kań­ska autor­ka tek­stów pio­se­nek Pat­ty Hill; nie­miec­ki filo­zof Her­mann von Key­ser­ling; ame­ry­kań­ski autor SF Otis Adel­bert Kli­ne; ame­ry­kań­ski pisarz Damon Runy­on; ame­ry­kań­ska pisar­ka Ger­tru­de Ste­in; ame­ry­kań­ski autor tek­stów pio­se­nek Har­ry Von Til­zer; por­tu­gal­ski poeta Afon­so Lopes Vie­ira; indo­ne­zyj­ski autor tek­stów pio­se­nek Cor­nel Siman­jun­tak; uru­gwaj­ski poeta Olhin­to María Simo­es; kana­dyj­ski dzien­ni­karz Ralph Allen i wie­lu innych twórców.