Znamy długą listę nominacji do Międzynarodowej Nagrody Bookera 2025

Kla­sy­ka lite­ra­tu­ry queer, któ­ra zosta­ła opu­bli­ko­wa­na w języ­ku nider­landz­kim 43 lata temu, otrzy­ma­ła nomi­na­cję do Mię­dzy­na­ro­do­wej Nagro­dy Booke­ra, co sta­no­wi rekor­do­wą prze­rwę pomię­dzy publi­ka­cją ory­gi­nal­ną i anglo­ję­zycz­ną wśród wszyst­kich pozy­cji, któ­re kie­dy­kol­wiek tra­fi­ły na dłu­gą listę tego odznaczenia.

The Inter­na­tio­nal Booker Pri­ze, czy­li Mię­dzy­na­ro­do­wa Nagro­da Booke­ra, jest przy­zna­wa­na książ­ce prze­tłu­ma­czo­nej na język angiel­ski i wyda­nej w Wiel­kiej Bry­ta­nii lub Irlan­dii. Nagro­da wyno­si 50 tysię­cy fun­tów i jest dzie­lo­na po rów­no mię­dzy auto­ra i tłu­ma­cza. Nagro­da zosta­ła w 2005 roku jako uzu­peł­nie­nie The Booker Pri­ze (Nagro­dy Booke­ra), czy­li naj­bar­dziej pre­sti­żo­wej nagro­dy lite­rac­kiej w Wiel­kiej Bry­ta­nii, przy­zna­wa­nej za naj­lep­szą powieść angiel­sko­ję­zycz­ną już od 1969 roku. Obec­ne kry­te­ria Mię­dzy­na­ro­do­wej Nagro­dy Booke­ra obo­wią­zu­ją od 2016 roku.

Dla wszyst­kich auto­rek i auto­rów, któ­rych nazwi­ska zna­la­zły się w tym roku na dłu­giej liście Mię­dzy­na­ro­do­wej Nagro­dy Booke­ra, to pierw­sza taka nomi­na­cja. W trzech przy­pad­kach doty­czy ona debiu­tanc­kiej książ­ki, a aż w ośmiu – ich pierw­szej publi­ka­cji prze­tłu­ma­czo­nej na język angielski.

Ina­czej sytu­acja wyglą­da wśród osób tłu­ma­czą­cych – jed­na z nich zosta­ła nomi­no­wa­na już po raz pią­ty, co sta­no­wi rekord, dwie kolej­ne też nale­żą do gro­na wete­ra­nów. Po raz pierw­szy nomi­na­cję otrzy­mał tłu­macz pocho­dzą­cy z Iraku.

Łącz­nie książ­ki zosta­ły prze­tłu­ma­czo­ne z 10 języ­ków, w tym po raz pierw­szy z języ­ka rumuń­skie­go oraz kan­na­da. Trzy z tek­stów powsta­ły po fran­cu­sku, a dwa po japoń­sku. Auto­rzy i tłu­ma­cze repre­zen­tu­ją łącz­nie aż 15 narodowości.

Do tej pory w języ­ku pol­skim uka­za­ła się zale­d­wie jed­na pozy­cja z listy, a trzy kolej­ne zosta­ły zapo­wie­dzia­ne. Poni­żej pre­zen­tu­je­my peł­ną listę nominacji.

• „Rese­rvo­ir Bit­ches”, Dah­lia de la Cer­da (Mek­syk), tłum. Julia San­ches, Heather Cle­ary (ory­gi­nal­ny język: hisz­pań­ski); pol­skie wyda­nie: „Wście­kłe suki”, tłum. Kata­rzy­na Okra­sko, Wydaw­nic­two Fil­try
• „Sole­no­id”, Mir­cea Căr­tăre­scu (Rumu­nia), tłum. Sean Cot­ter (ory­gi­nal­ny język: rumuń­ski), zapo­wiedź pol­skie­go wyda­nia: wydaw­nic­two ArtRa­ge
• „The Book of Disap­pe­aran­ce”, Ibti­sam Azem (Pale­sty­na), tłum. Sinan Anto­on (ory­gi­nal­ny język: arab­ski), zapo­wiedź pol­skie­go wyda­nia: wydaw­nic­two ArtRa­ge
• „Per­fec­tion”, Vin­cen­zo Latro­ni­co (Wło­chy), tłum. Sophie Hughes (ory­gi­nal­ny język: wło­ski), zapo­wiedź pol­skie­go wyda­nia: wydaw­nic­two Czar­ne
• „A Leopard-Skin Hat”, Anne Ser­re (Fran­cja), tłum. Mark Hut­chin­son (ory­gi­nal­ny język: fran­cu­ski)
• „On a Woma­n’s Mad­ness”, Astrid Roemer (Surinam/Holandia), tłum. Lucy Scott (ory­gi­nal­ny język: nider­landz­ki)
• „Heart Lamp”, Banu Mush­taq (Indie), tłum. Deepa Bha­sthi (ory­gi­nal­ny język: kan­na­da)
• „Euro­trash”, Chri­stian Kracht (Szwaj­ca­ria), tłum. Daniel Bow­les (ory­gi­nal­ny język: nie­miec­ki)
• „Under the Eye of the Big Bird”, Hiro­mi Kawa­ka­mi (Japo­nia), tłum. Asa Yone­da (ory­gi­nal­ny język: japoń­ski)
• „Hunch­back”, Saou Ichi­ka­wa (Japo­nia), tłum. Pol­ly Bar­ton (ory­gi­nal­ny język: japoń­ski)
• „Small Boat”, Vin­cent Dele­cro­ix (Fran­cja), tłum. Helen Ste­ven­son (ory­gi­nal­ny język: fran­cu­ski)
• „The­re­’s a Mon­ster Behind the Door”, Gaël­le Bélem (Fran­cja, depar­ta­ment zamor­ski La Réu­nion), tłum. Karen Fle­etwo­od (ory­gi­nal­ny język: fran­cu­ski)
• „On the Cal­cu­la­tion of Volu­me I”, Solvej Bal­le (Dania), tłum. Bar­ba­ra J. Have­land (ory­gi­nal­ny język: duński)

– Od nie­zna­nych gło­sów po pią­tą nomi­na­cję, od zuchwa­łych opo­wie­ści o prze­sie­dle­niu i nie­peł­no­spraw­no­ści po pół-auto­bio­gra­fię i fan­ta­sty­kę, tego­rocz­na dłu­ga lista pozwa­la cie­szyć się bogac­twem glo­bal­nych doświad­czeń (…). Tych 13 tytu­łów eks­plo­ru­je sze­ro­ki wachlarz nie­zwy­kłych, bli­skich ludziom doświad­czeń – prze­ży­tych i wyobra­żo­nych, opo­wie­dzia­nych odważ­nie i auten­tycz­nie. Cza­sa­mi roz­dzie­ra­ją­ce ser­ce, cza­sa­mi zabaw­ne, są to doświad­cze­nia jed­no­stek znaj­du­ją­cych się na mar­gi­ne­sie spo­łe­czeń­stwa lub uczy­nio­nych nie­wi­dzial­ny­mi przez oso­by spra­wu­ją­ce wła­dzę; to doświad­cze­nia two­je­go sąsia­da lub zwy­kłej oso­by po dru­giej stro­nie świa­ta. Na róż­ne spo­so­by są to histo­rie prze­trwa­nia: prze­trwa­nia oso­bi­stej i poli­tycz­nej histo­rii; prze­trwa­nia w cie­le lub spo­łecz­no­ści; wal­ki o swo­je życie; wal­ki z przy­szło­ścią i prze­szło­ścią. Akcja książ­ki może wyda­wać się bli­ska Two­je­mu ser­cu lub odle­gła od Two­je­go życia, ale doświad­cze­nia i emo­cje uchwy­co­ne przez gro­no osób piszą­cych i tłu­ma­czą­cych z dłu­giej listy to te, któ­re każ­dy, gdzie­kol­wiek na świe­cie, roz­po­zna: miłość, smu­tek, strach, wście­kłość, radość i wie­le wię­cej. Znaj­dziesz tu książ­ki, któ­re prze­su­wa­ją gra­ni­ce tego, co lite­ra­tu­ra może zro­bić – od fan­ta­sty­ki spe­ku­la­tyw­nej po pół­au­to­bio­gra­ficz­ną, od body-hor­ro­ru po scien­ce fic­tion z odle­głej przy­szło­ści; od opo­wie­ści obej­mu­ją­cych tysią­ce lat po jeden, powta­rza­ny w nie­skoń­czo­ność dzień; od pierw­sze­go dzie­ła w ambit­nej sep­to­lo­gii po kla­sy­kę queer, opu­bli­ko­wa­ną po raz pierw­szy w ory­gi­nal­nym języ­ku czte­ry deka­dy temu – pisze Paul Davies z Booker Pri­ze Foundation.

Nazwi­ska fina­li­stek i fina­li­stów, czy­li krót­ką listę nomi­na­cji, pozna­my 8 kwiet­nia 2025 roku, a do kogo osta­tecz­nie tra­fi nagro­da, dowie­my się 20 maja 2025 roku.

Angiel­ski pisarz Max Por­ter jest prze­wod­ni­czą­cym jury, w któ­re­go skład wej­dą też nige­ryj­ski poeta, reży­ser i foto­graf Caleb Femi, pisar­ka i dyrek­tor­ka wydaw­ni­cza maga­zy­nu lite­rac­kie­go „Wasa­fi­ri” Sana Goy­al hin­du­skie­go pocho­dze­nia, połu­dnio­wo­ko­re­ań­ski pisarz i tłu­macz Anton Hur oraz angiel­ska pio­sen­kar­ka i autor­ka tek­stów Beth Orton.

Anna Tess Gołę­biow­ska
Zdję­cie głów­ne i pozo­sta­łe zdję­cia w arty­ku­le: książ­ki, któ­re zna­la­zły się na dłu­giej liście Mię­dzy­na­ro­do­wej Nagro­dy Booke­ra 2025, fot. Yuki Sugiu­ra dla Booker Pri­ze Foundation