Nagrody im. Janusza A. Zajdla wręczone. Aleksandra Janusz i Andrzej Sapkowski ze statuetkami

Moż­na powie­dzieć, że tego­rocz­nym wyni­kom Nagro­dy im. Janu­sza A. Zaj­dla patro­lo­wa­ły kru­ki. Andrzej Sap­kow­ski został nagro­dzo­ny za powieść „Roz­dro­że kru­ków”, a Alek­san­dra Janusz – za opo­wia­da­nie „Dla­cze­go nie ma kla­nu Kruka”.

Nagro­dy za naj­lep­sze tek­sty fan­ta­stycz­ne 2024 roku zosta­ły przy­zna­ne pod­czas kon­wen­tu Bazy­li­szek w ran­dze Polco­nu w War­sza­wie. Galę zor­ga­ni­zo­wa­no 5 lip­ca w sali teatral­no-wido­wi­sko­wej Szek­spir Ursy­now­skie­go Cen­trum Kul­tu­ry „Alter­na­ty­wy”.

Andrzej Sap­kow­ski jest wete­ra­nem nagro­dy. Otrzy­mał ją po raz pierw­szy już za opu­bli­ko­wa­ne w 1990 roku opo­wia­da­nie „Mniej­sze zło”. Kolej­ne sta­tu­et­ki przy­nio­sły mu opo­wia­da­nia „Miecz prze­zna­cze­nia” (1992) i „W leju po bom­bie” (1993) oraz powie­ści „Krew elfów” (1994) i „Nar­ren­turm” (2002).

Zda­rza­ło się, że jego tek­sty rywa­li­zo­wa­ły same ze sobą; kolej­ne nomi­na­cje do Zaj­dla przy­nio­sły mu „Coś wię­cej” (1992), „Mala­die” (1992), „Czas pogar­dy” (1995), „Chrzest ognia” (1996), „Wie­ża Jaskół­ki” (1997), „Zło­te popo­łu­dnie” (1997), „Pani Jezio­ra” (1999), „Boży bojow­ni­cy” (2004), „Lux per­pe­tua” (2006) i „Sezon burz” (2013).

„Roz­dro­że kru­ków” to wiel­ki powrót Andrze­ja Sap­kow­skie­go do jego kul­to­we­go boha­te­ra, Geral­ta z Rivii. Fabu­ła powie­ści roz­gry­wa się wcze­śniej niż poprzed­nich histo­rii – opo­wia­da o mło­do­ści wiedź­mi­na i tym, jak pierw­szy raz wyru­szył na szlak. Po tym, jak Bia­ły Wilk ura­to­wał napad­nię­tą chłop­kę przed gwał­tem z rąk dezer­te­rów, zosta­je oskar­żo­ny o mor­der­stwo. Przed karą śmier­ci ratu­je go Pre­ston Holt, star­szy wiedź­min, któ­ry prze­żył masa­krę w Kaer Mor­hen i któ­ry ofe­ru­je, że zosta­nie men­to­rem Geralta.

„Roz­dro­że kru­ka” zosta­ło cie­pło przy­ję­te, zapew­ni­ło Andrze­jo­wi Sap­kow­skie­mu sta­tu­et­kę Śląk­fy w kate­go­rii „Twór­ca roku”, Nagro­dę „Nowej Fan­ta­sty­ki” w kate­go­rii „Pol­ska książ­ka roku oraz nomi­na­cję do Nagro­dy Lite­rac­kiej im. Jerze­go Żuław­skie­go. Teraz książ­ka otrzy­ma­ła Nagro­dę Fan­do­mu Pol­skie­go im. Janu­sza A. Zaj­dla w kate­go­rii naj­lep­sza powieść roku 2024. Wydaw­cą Sap­kow­skie­go nie­zmien­nie pozo­sta­je superNOWA.

Nagro­dę Fan­do­mu Pol­skie­go im. Janu­sza A. Zaj­dla za naj­lep­sze opo­wia­da­nie 2024 roku otrzy­ma­ła Alek­san­dra Janusz za tekst „Dla­cze­go nie ma kla­nu Kru­ka”, któ­ry uka­zał się w anto­lo­gii „Har­de Bestie” opu­bli­ko­wa­nej nakła­dem wydaw­nic­twa SQN. Dla autor­ki była to pierw­sza nomi­na­cja do nagrody.

Histo­ria „Dla­cze­go nie ma kla­nu Kru­ka” jest inspi­ro­wa­na wie­rze­nia­mi rdzen­nych Ame­ry­ka­nów. Opo­wia­da o ple­mie­niu podzie­lo­nym na kil­ka­na­ście kla­nów, żyją­cym w har­mo­nii z boga­mi. Głów­nym boha­te­rem jest Krze­mień, wódz kla­nu Jele­nia, brat boga. Krze­mie­nio­wi przyj­dzie zmie­rzyć się z intry­gą, któ­ra ma odwieźć ple­mię od tra­dy­cji przodków.

„Har­de Bestie” to trze­cia po „Har­dej Hor­dzie” i „Har­dych Baśniach” anto­lo­gia wyda­na przez autor­ki nale­żą­ce do gru­py lite­rac­kiej Har­da Hor­da (czwar­ta, jeśli wli­czyć też zbiór „Inne nie­ba”). Wszyst­kie uka­za­ły się nakła­dem Wydaw­nic­twa SQN.

Tra­dy­cyj­nie w gali wrę­cze­nia nagro­dy uczest­ni­czy­ła Jadwi­ga Zaj­del, wdo­wa po Janu­szu A. Zaj­dlu, któ­ra oso­bi­ście ogło­si­ła nazwi­ska zwy­cięz­ców. Nie­ste­ty ani Alek­san­dra Janusz, ani Andrzej Sap­kow­ski nie byli oso­bi­ście obec­ni na gali, nie mogli więc ode­brać statuetek.

Oto peł­na lista tek­stów nomi­no­wa­nych do Nagro­dy Fan­do­mu Pol­skie­go im. Janu­sza A. Zaj­dla za rok 2024:

POWIEŚĆ
• Andrzej Sap­kow­ski, „Roz­dro­że kru­ków”
• Anna Brze­ziń­ska, „Mgła”
• Anna Kań­toch, „Cze­luść”
• Łukasz Kuchar­czyk, „Wszyst­kie dro­gi pro­wa­dzą”
• Olga Nizio­łek, „Dzie­ci jed­nej paję­czy­cy”
• Mag­da­le­na Salik, „Wściek”

OPOWIADANIE
• Alek­san­dra Janusz, „Dla­cze­go nie ma kla­nu Kru­ka”
• Anna Kań­toch, „Zim­ne dzie­ci”
• Radek Rak, „Lek­cje obro­ny przed nowy­mi tech­no­lo­gia­mi”
• Pau­la Wanar­ska, „Supły”

Nagro­da Fan­do­mu Pol­skie­go im. Janu­sza A. Zaj­dla jest przy­zna­wa­na co roku oso­bom, któ­re opu­bli­ko­wa­ły naj­lep­sze tek­sty z dzie­dzi­ny fan­ta­sty­ki w dwóch kate­go­riach: opo­wia­da­nie i powieść. Zosta­ła powo­ła­na w 1984 roku; jej począt­ko­wą nazwą był Sfinks, a pierw­szym lau­re­atem, któ­ry miał otrzy­mać ją w 1985 roku – Janusz A. Zaj­del. Nie­ste­ty autor zmarł, nim zdą­żył ode­brać ją oso­bi­ście. Od 1986 roku nagro­da nosi jego imię, a patro­na­tem hono­ro­wym obję­ła ją Jadwi­ga Zaj­del, opie­kun­ka spu­ści­zny lite­rac­kiej męża i redak­tor­ka wyda­wa­nych pośmiert­nie zbio­rów opo­wia­dań, z zawo­du elek­tro­ener­ge­tycz­ka, któ­ra wraz z Janu­szem A. Zaj­dlem pra­co­wa­ła w Cen­tral­nym Labo­ra­to­rium Ochro­ny Radiologicznej.

Począt­ko­wo Nagro­dę Fan­do­mu Pol­skie­go nim. Janu­sza A. Zaj­dla przy­zna­wa­no w wyni­ku gło­so­wa­nia klu­bów nale­żą­cych do Związ­ku Sto­wa­rzy­szeń Fan­dom Pol­ski, od 1990 roku Zaj­dle przy­zna­wa­ne są w wyni­ku gło­so­wa­nia wszyst­kich osób bio­rą­cych udział w Polco­nie, zaś nomi­na­cje są wyła­nia­ne w ogól­no­pol­skim ple­bi­scy­cie. Od 1991 roku nagro­da ma postać sta­tu­et­ki pro­jek­tu Wie­sła­wa Bie­la­ka, pro­fe­so­ra Aka­de­mii Sztuk Pięk­nych im. Jana Matej­ki w Kra­ko­wie. W 1992 roku został wpro­wa­dzo­ny podział tek­stów na dwie kategorie.

W gro­nie osób nagro­dzo­nych znaj­du­ją się m.in. Marek S. Hube­rath, Feliks W. Kres, Anna Brze­ziń­ska, Ewa Bia­ło­łęc­ka, Maja Lidia Kos­sa­kow­ska, Jaro­sław Grzę­do­wicz, Jacek Dukaj, Wit Szo­stak, Rafał Kosik, Robert M. Wegner, Anna Kań­toch, Mar­ta Kisiel, Michał Cho­le­wa, Agniesz­ka Hałas i Radek Rak.

Nagro­da im. Janu­sza A. Zaj­dla jest wspie­ra­na przez oddol­ne, fanow­skie ini­cja­ty­wy. Jed­nym z nich jest lista pomoc­ni­cza, na któ­rą wpi­sy­wa­ne są utwo­ry speł­nia­ją­ce warun­ki for­mal­ne do nomi­no­wa­nia ich. Kolej­ną jest przy­go­to­wy­wa­nie ebo­oków z nomi­no­wa­ny­mi opo­wia­da­nia­mi, by uła­twić zapo­zna­nie się z nimi wszyst­kim chęt­nym. Naj­śwież­szą jest ist­nie­ją­ca od 2016 roku ini­cja­ty­wa Zew Zaj­dla, któ­ra zachę­ca do świa­do­me­go gło­so­wa­nia w nagro­dzie, po uprzed­nim zapo­zna­niu się ze wszyst­ki­mi nomi­no­wa­ny­mi tek­sta­mi. Oso­by bio­rą­ce udział w Zewie Zaj­dla otrzy­mu­ją pamiąt­ko­wą przy­pin­kę, pod­kre­śla­ją­cą zaan­ga­żo­wa­nie. Zazwy­czaj jest ich oko­ło stu, co sta­no­wi jed­ną trze­cią osób wszyst­kich gło­su­ją­cych w cza­sie Polconu. 

Anna Tess Gołębiowska

Zdję­cie głów­ne: Alek­san­dra Janusz (fot. Mag­da­le­na Gaj­da-Fuda­lej, CC BY-SA 4.0), Andrzej Sap­kow­ski (fot. Nic­co­lò Caran­ti, CC BY-SA 4.0), sta­tu­et­ka Nagro­dy Fan­do­mu Pol­skie­go im. Janu­sza A. Zaj­dla (fot. Michał Daga­jew, Miro­sław Stel­mach, pro­jekt sta­tu­et­ki – Wie­sław Bielak)