Aktualności

Autorka Chłopek sięga po klauzulę bestsellerową

Joan­na Kuciel-Fry­dry­szak uwa­ża, że jej wyna­gro­dze­nie było zbyt niskie w porów­na­niu z zyskiem, jakie dzię­ki „Chłop­kom” osią­gnę­ło wydaw­nic­two Mar­gi­ne­sy. Posta­no­wi­ła sko­rzy­stać z narzę­dzia, któ­re­go ist­nie­nie nagło­śnił spór Andrze­ja Sap­kow­skie­go z CD Pro­jekt RED.

Chłop­ki” Joan­ny Kuciel-Fry­dry­szak oka­za­ły się abso­lut­nym feno­me­nem wydaw­ni­czym – książ­ka osią­gnę­ła nakład 500 tysię­cy egzem­pla­rzy. W wie­lu biblio­te­kach trze­ba się zapi­sać, by móc wypo­ży­czyć egzem­plarz – kolej­ki się­ga­ją nawet 40 osób. Teraz autor­ka zde­cy­do­wa­ła, że jej hono­ra­rium oka­za­ło się zbyt niskie w porów­na­niu z suk­ce­sem repoertażu.

Arty­kuł 44. Usta­wy o pra­wie autor­skim i pra­wach pokrew­nych gło­si: „W przy­pad­ku gdy wyna­gro­dze­nie twór­cy jest nie­współ­mier­nie niskie w sto­sun­ku do korzy­ści nabyw­cy autor­skich praw mająt­ko­wych lub licen­cjo­bior­cy, twór­ca może żądać sto­sow­ne­go pod­wyż­sze­nia wyna­gro­dze­nia przez sąd”. Choć został on zno­we­li­zo­wa­ny w 2018 roku, by dosto­so­wać go do prze­pi­sów unij­nych, to w zbli­żo­nej for­mie ist­niał od momen­tu uchwa­le­nia usta­wy, czy­li od 1994 roku.

W związ­ku z ogrom­nym suk­ce­sem sprze­da­żo­wym, jaki odnio­sła książ­ka „Chłop­ki” moje­go autor­stwa, oka­za­ło się, że wiel­kie korzy­ści, jakie osią­gnę­ło wydaw­nic­two Mar­gi­ne­sy, są nie­pro­por­cjo­nal­nie wyso­kie wzglę­dem moje­go wyna­gro­dze­nia. Dla­te­go zamie­rzam sko­rzy­stać ze zno­we­li­zo­wa­ne­go ostat­nio art. 44 pra­wa autor­skie­go, czy­li tak zwa­nej klau­zu­li best­sel­le­ro­wej – oświad­czy­ła Joan­na Kuciel-Frydryszak.

Choć arty­kuł 44. ist­nie­je od 1994 roku, wie­le osób nie mia­ło poję­cia o jego ist­nie­niu – do momen­tu, gdy powo­łał się na nie­go Andrzej Sap­kow­ski, ocze­ku­jąc pod­wyż­sze­nia wyna­gro­dze­nia od stu­dia CD Pro­jekt RED, któ­re stwo­rzy­ło gry o Geral­cie z Rivii. Pier­wot­nie podob­no pisarz otrzy­mał za pra­wa do adap­ta­cji zale­d­wie 35 tysię­cy zło­tych, po latach ocze­ki­wał wypła­ce­nia mu 65 milio­nów zło­tych. Spra­wa nie tra­fi­ła do sądu i zakoń­czy­ła się ugo­dą. Osta­tecz­na kwo­ta, któ­rą stu­dio wypła­ci­ło pisa­rzo­wi, nie zosta­ła poda­na do wia­do­mo­ści publicznej.

Mimo znacz­ne­go poten­cja­łu teo­re­tycz­ne­go, twór­cy korzy­sta­ją z niej sto­sun­ko­wo rzad­ko. W Sys­te­mie Infor­ma­cji Praw­nej Lex opu­bli­ko­wa­no tyl­ko dzie­więć orze­czeń odno­szą­cych się do tego prze­pi­su, z cze­go jedy­nie pięć to wyro­ki sądów powszech­nych. Sam fakt, że twór­cy mogą docho­dzić swo­ich rosz­czeń wyłącz­nie w pro­ce­sie, sku­tecz­nie znie­chę­ca wie­lu do się­gnię­cia po ten mecha­nizmpisa­ła Wik­to­ria Maty­sik dla por­ta­lu Prawo.pl w 2024 roku.

Czas poka­że, czy się­gnię­cie po klau­zu­lę best­sel­le­ro­wą w przy­pad­ku „Chło­pek” oka­że się tak gło­śne jak było w przy­pad­ku „Wiedź­mi­na” oraz czy kolej­ne oso­by zwią­za­ne z bran­żą lite­rac­ką wezmą przy­kład z Joan­ny Kuciel-Frydryszak.

Joan­na Kuciel-Fry­dry­szak jest autor­ką czte­rech ksią­żek: „Chłop­ki. Opo­wieść o naszych bab­kach”, „Słu­żą­ce do wszyst­kie­go”, „Sło­nim­ski. Here­tyk na ambo­nie” oraz „Iłła. Opo­wieść o Kazi­mie­rze Iłła­ko­wi­czów­nie”. Wszyst­kie uka­za­ły się nakła­dem wydaw­nic­twa Marginesy.

AKTUALIZACJA
14.03.2025, 17:00

Wydaw­nic­two Mar­gi­ne­sy odnio­sło się do sytu­acji. Na pro­fi­lu face­bo­oko­wym opu­bli­ko­wa­ło oświadczenie:

W związ­ku z dzi­siej­szym wpi­sem na Insta­gra­mie Pani Joan­ny Kuciel-Fry­dry­szak, Wydaw­nic­two Mar­gi­ne­sy oświad­cza, że wypeł­nia wszyst­kie zapi­sy wyni­ka­ją­ce z umo­wy na Chłop­ki, a jed­no­cze­śnie od sierp­nia 2024 pro­wa­dzi z Autor­ką roz­mo­wy na temat dodat­ko­we­go wyna­gro­dze­nia autor­skie­go w związ­ku z nad­zwy­czaj­nym suk­ce­sem ryn­ko­wym książ­ki.
Nie­ste­ty, wszyst­kie dotych­cza­so­we pro­po­zy­cje Wydaw­nic­twa w tej kwe­stii były przez Autor­kę odrzu­ca­ne.
Roz­mo­wy z Autor­ką i repre­zen­tu­ją­cy­mi ją praw­ni­ka­mi trwa­ją. Mamy nadzie­ję, że już wkrót­ce uda nam się poro­zu­mieć.
Z uwa­gi na pouf­ność spra­wy Wydaw­nic­two Mar­gi­ne­sy nie będzie odpo­wia­dać na komen­ta­rze oraz pyta­nia w tej spra­wie
”.

War­to dopre­cy­zo­wać, że Joan­na Kuciel-Fry­dry­szak nie zasu­ge­ro­wa­ła, że wydaw­nic­two nie wypeł­nia zapi­sów umo­wy. Klau­zu­la best­sel­le­ro­wa doty­czy dodat­ko­we­go wyna­gro­dze­nia, wyż­sze­go niż to pier­wot­nie ustalone.

Anna Tess Gołębiowska

Reklama

Może też zainteresują cię te tematy