Aktualności

Oscary 2025 – literackie motywy inspiracje wciąż obecne w kinie

Gala roz­da­nia Osca­rów już za nami. Wśród nagro­dzo­nych pro­duk­cji zna­la­zło się wie­le adap­ta­cji powieści.

W nocy z nie­dzie­li na ponie­dzia­łek odby­ła się 97. gala roz­da­nia Osca­rów. Cho­ciaż ostat­ni rok nie owo­co­wał w fil­my, któ­re szcze­gól­nie porwa­ły publicz­ność czy kry­ty­ków na tyle, żeby publicz­ność trzy­ma­ła kciu­ki za kon­kret­ną pro­duk­cję, Aka­de­mia zde­cy­do­wa­nie wska­za­ła swo­je­go fawo­ry­ta w posta­ci „Ano­ry” Seana Bake­ra, przy­zna­jąc fil­mo­wi aż 5 sta­tu­etek: za naj­lep­szy film, reży­se­rię, mon­taż, sce­na­riusz ory­gi­nal­ny i aktor­kę pierwszoplanową.

Ano­ra” to histo­ria pra­cow­ni­cy sek­su­al­nej miesz­ka­ją­cej na Bro­okly­nie, z któ­rą pod wpły­wem impul­su żeni się syn rosyj­skie­go oli­gar­chy, czym spro­wa­dza na sie­bie i swo­ją nową żonę gniew ojca.

Mimo naj­więk­szej licz­by, czy­li aż trzy­na­stu nomi­na­cji „Emi­lia Pérez” — kry­mi­nał z ele­men­ta­mi musi­ca­lu o praw­nicz­ce poma­ga­ją­cej sze­fo­wi kar­te­lu nar­ko­ty­ko­we­go opu­ścić świat prze­stęp­czy i roz­po­cząć nowe życie jako kobie­ta — zdo­był jedy­nie dwie nagro­dy. Ten film jest adap­ta­cją libret­ta ope­ry napi­sa­ne­go przez Jaqcu­esa Audiar­da, będą­ce­go rów­nież reży­se­rem i sce­na­rzy­stą wer­sji fil­mo­wej. Libret­to to z kolei opar­te jest na jed­nym z roz­dzia­łów powie­ści „Éco­ute” z 2018 roku, któ­rej auto­rem jest Boris Razon. Film spo­tkał się z kry­ty­ką za jaw­nie oka­zy­wa­ną przez reży­se­ra nie­chęć do pogłę­bie­nia wie­dzy o Mek­sy­ku przed roz­po­czę­ciem pra­cy przy fil­mie — Audiard w jed­nym z wywia­dów wprost powie­dział, że „wie­dział wszyst­ko, co mu potrzeb­ne”. Na kry­ty­kę ze stro­ny żyją­cych w Mek­sy­ku osób za wypeł­nio­ne ste­reo­ty­pa­mi przed­sta­wie­nie ich rze­czy­wi­sto­ści odpo­wie­dział: „Nigdy nie powie­dzia­łem, że chcę stwo­rzyć reali­stycz­ne dzie­ło. Gdy­bym chciał stwo­rzyć dzie­ło pre­cy­zyj­nie doku­men­tu­ją­ce rze­czy­wi­stość, to stwo­rzył­bym film doku­men­tal­ny, ale wte­dy nie było­by tu śpie­wa­nia i tańczenia”.

War­to jed­nak zauwa­żyć, że w fil­mo­gra­fii Audiar­da znaj­du­ją się nie­bę­dą­ce doku­men­ta­mi dzie­ła poka­zu­ją­ce ludz­kie histo­rie w spo­sób moż­li­wie reali­stycz­ny i zniu­an­so­wa­ny. Wie­lu inter­nau­tów skry­ty­ko­wa­ło też spo­sób przed­sta­wie­nia trans­pł­cio­wo­ści w fil­mie, okre­śla­jąc go jako „patro­ni­zu­ją­cy” czy „nie­do­in­for­mo­wa­ny”.

Nagro­dę za naj­lep­szy sce­na­riusz adap­to­wa­ny otrzy­ma­ło „Kon­kla­we” na pod­sta­wie powie­ści Rober­ta Har­ri­sa o tym samym tytu­le. Jest to peł­na zwro­tów akcji i intryg opo­wieść o pro­ce­sie wybo­ru nowe­go papie­ża. Film, o dzi­wo, prze­szedł bez więk­sze­go echa. Twór­cy mogą mieć jed­nak powo­dy do nie­za­do­wo­le­nia — pro­duk­cja była nomi­no­wa­na aż w ośmiu kategoriach.

Za kostiu­my i sce­no­gra­fię nagro­dzo­no „Wic­ked”, adap­ta­cję musi­ca­lu Ste­phe­na Schwa­rza z 2003 roku, któ­ry z kolei był adap­ta­cją powie­ści Gregory’ego Maguire’a „Wic­ked: Życie i cza­sy Złej Cza­row­ni­cy z Zacho­du”. Ta powieść, jak łatwo się domy­ślić, była roz­wi­nię­ciem świa­ta przed­sta­wio­ne­go w „Czar­no­księż­ni­ku z Kra­iny Oz” L. Fran­ka Bau­ma, dużo mrocz­niej­szym niż prze­zna­czo­ny dla dzie­ci „Czar­no­księż­nik…” i celu­ją­cym w doro­słe­go odbior­cę. Musi­cal oraz film zła­go­dzi­ły co bar­dziej gro­te­sko­we wąt­ki, sta­ra­jąc się jed­nak zacho­wać pier­wot­ny prze­kaz i roz­wa­ża­nia na temat gene­zy zła.
„Diu­nę: Część dru­gą” nagro­dzo­no za efek­ty spe­cjal­ne oraz za dźwięk. Cho­ciaż film Villeneuve’a nie jest pierw­szą pró­bą adap­ta­cji powie­ści Fran­ka Her­ber­ta, spo­tkał się z dużo przy­chyl­niej­szym odbio­rem zarów­no widow­ni, jak i kry­ty­ków, niż wer­sja Davi­da Lyn­cha z 1984 roku. Jed­nym z mate­ria­łów pro­mo­cyj­nych towa­rzy­szą­cych pre­mie­rze fil­mu był vira­lo­wy w zeszłym roku kube­łek na popcorn, któ­ry miał przy­po­mi­nać gło­wę czer­wia, któ­ry wie­lu inter­nau­tom przy­po­mi­nał zupeł­nie inny obiekt… Czerw stał się też jed­nym z boha­te­rów gali: gdy na sce­nie poja­wił się tań­czą­cy Dead­po­ol (komen­tu­ją­cy brak nomi­na­cji dla pro­duk­cji MCU), pia­skal przy­gry­wał mu na pianinie…

Diu­na” nie jest jed­nak jedy­nym fil­mem z Timo­thée Cha­la­me­tem w roli głów­nej, na któ­ry Aka­de­mia zwró­ci­ła uwa­gę w tym roku. Film bio­gra­ficz­ny o Bobie Dyla­nie „Kom­plet­nie nie­zna­ny” został nomi­no­wa­ny w ośmiu róż­nych kate­go­riach, w tym w kate­go­rii aktor pierw­szo­pla­no­wy… ale żad­na nie przy­nio­sła mu sta­tu­et­ki. Pro­duk­cja była inspi­ro­wa­na nie­wy­da­ną w Pol­sce bio­gra­fią „Dylan Goes Elec­tric” autor­stwa Eli­ja­ha Walda.

Rema­ke „Nos­fe­ra­tu” w reży­se­rii Rober­ta Egger­sa, choć nomi­no­wa­ny w czte­rech kate­go­riach, żad­nej sta­tu­et­ki nie otrzy­mał. Tak­że w tym przy­pad­ku może­my odna­leźć lite­rac­kie korze­nie fil­mu – nie­my film „Nos­fe­ra­tu” z 1922 roku był nie­ofi­cjal­ną adap­ta­cją „Dra­cu­li” Bra­ma Sto­ke­ra. Imio­na posta­ci zmie­nio­no z powo­du pro­ble­mów z pra­wa­mi autor­ski­mi. Zmia­ny oka­za­ły się jed­nak nie­wy­star­cza­ją­ce — twór­cy fil­mu z 1922 roku prze­gra­li pro­ces z Flo­ren­ce Sto­ker, wdo­wą po Bra­mie Sto­ke­rze, w wyni­ku cze­go sąd naka­zał znisz­cze­nie wszyst­kich kopi fil­mu. Na szczę­ście kil­ka z nich prze­trwa­ło, a „Nos­fe­ra­tu” stał się jed­nym z naj­waż­niej­szych fil­mów w histo­rii hor­ro­ru. Wer­sja Egger­sa nie jest pierw­szym remake’iem „Nos­fe­ra­tu” — naj­bar­dziej zna­nym jest „Nos­fe­ra­tu wam­pir” Wer­ne­ra Herzo­ga z 1979 — jed­nak to wła­śnie naj­now­sza wer­sja jest pierw­szym „Nos­fe­ra­tu” nomi­no­wa­nym do Oscara.

Za naj­lep­szą ani­ma­cję uzna­no „Flow”, łotew­sko-fran­cu­sko-bel­gij­ską pro­duk­cję, pre­zen­tu­ją­cą bar­dzo malar­ski styl. Film opo­wia­da o gru­pie zwie­rząt ucie­ka­ją­cych przed powo­dzą na opusz­czo­ną łód­kę oraz pró­bach zna­le­zie­nia poro­zu­mie­nia mię­dzy nimi, w czym nie poma­ga­ją ich dra­stycz­nie róż­ne cha­rak­te­ry.
Naj­lep­szym doku­men­tem oka­zał się film „Nie chce­my innej zie­mi”, poka­zu­ją­cy nie­spra­wie­dli­wość i upo­ko­rze­nia, jakich dzień w dzień doświad­cza­ją Pale­styń­czy­cy w jed­nej z wio­sek na Zachod­nim Brze­gu.
Dra­mat histo­rycz­ny „The Bru­ta­list” w reży­se­rii Brady’ego Cor­be­ta otrzy­mał nagro­dy za zdję­cia, naj­lep­sze­go akto­ra pierw­szo­pla­no­we­go oraz muzy­kę. Jest to film opo­wia­da­ją­cy histo­rię węgier­sko-żydow­skie­go archi­tek­ta, oca­la­łe­go z obo­zu kon­cen­tra­cyj­ne­go, któ­ry po woj­nie emi­gru­je do USA, gdzie mimo coraz korzyst­niej­szych ofert pra­cy doświad­cza dys­kry­mi­na­cji w naj­bar­dziej bru­tal­nych jej for­mach i uza­leż­nie­nia od hero­iny. Cho­ciaż uży­cie sztucz­nej inte­li­gen­cji do wyge­ne­ro­wa­nia rysun­ków archi­tek­to­nicz­nych oka­za­ło się plot­ką, rze­czy­wi­ście w fil­mie uży­to AI z zamia­rem uczy­nie­nia węgier­skich dia­lo­gów mie­dzy boha­te­ra­mi bar­dziej auten­tycz­ny­mi w brzmie­niu, ponie­waż zda­niem fil­mow­ców wymo­wa nie­któ­rych gło­sek przez akto­rów nie była zado­wa­la­ją­ca, mimo szko­le­nia przez dia­lect coachów. Reży­ser zapew­nia jed­nak, że sztucz­nej inte­li­gen­cji uży­to wyłącz­nie do kory­go­wa­nia brzmie­nia już nagra­nych dia­lo­gów, a nie gene­ro­wa­niem ich, co ozna­cza, że nikt nie stra­cił pra­cy z powo­du wyko­rzy­sta­nia sztucz­nej inte­li­gen­cji, a co jest głów­ną przy­czy­ną kon­tro­wer­sji w tym temacie.

Poni­żej przed­sta­wia­my peł­ną listę nagród i nominacji.

NAJLEPSZY FILM:
„Ano­ra”

The Bru­ta­list”
„Kom­plet­nie Nie­zna­ny”
„Kon­kla­we”
„Diu­na: Część Dru­ga”
„Wic­ked”
„Sub­stan­cja”
„Emi­lia Pérez”
„I’m Still Here”
„Nic­kel Boys”

REŻYSERIA:
Sean Baker – „Ano­ra”
Jacqu­es Audiard – „Emi­lia Pérez”
James Magnold – „Kom­plet­nie Nie­zna­ny”
Bra­dy Cor­bet – „The Bru­ta­list”
Cora­lie Far­ge­at – „Sub­stan­cja”

AKTOR PIERWSZOPLANOWY:
Adrien Bro­dy – „The Bru­ta­list”
Timo­thee Cha­la­met – „Kom­plet­nie nie­zna­ny”
Seba­stian Stan – „Wybra­niec”
Col­man Domin­go – „Sing Sing”
Ralph Fien­nes – „Kon­kla­we”

AKTORKA PIERWSZOPLANOWA:
Mikey Madi­son – „Ano­ra”
Demi Moore – „Sub­stan­cja”
Cyn­thia Eri­vo – „Wic­ked”
Fer­nan­da Tor­res – „I’m Sill Here”
Kar­la Sofia Gascon – „Emi­lia Pérez”

AKTOR DRUGOPLANOWY:
Kie­ran Cul­kin – „Praw­dzi­wy ból”
Yura Bori­sov – „Ano­ra”
Jere­my Strong – „Wybra­niec”
Edward Nor­ton – „Kom­plet­nie nie­zna­ny”
Guy Pear­ce – „The Brutalist”

AKTORKA DRUGOPLANOWA
Zoe Sal­da­na – „Emi­lia Pérez”
Moni­ca Bar­ba­ro – „Kom­plet­nie nie­zna­ny”
Feli­ci­ty Jones – „The Bru­ta­list”
Aria­na Gran­de – „Wic­ked”
Isa­bel­la Rose­li­ni – „Kon­kla­we”

SCENARIUSZ ADAPTOWANY:
„Kon­kla­we”
„Kom­plet­nie nie­zna­ny”
„Emi­lia Pérez”
„Nic­kel Boys”
„Sing Sing”

SCENARIUSZ ORYGINALNY:
„Ano­ra”
„Sep­tem­ber 5”
„The Bru­ta­list”
„Praw­dzi­wy ból”
„Sub­stan­cja”

FILM MIĘDZYNARODOWY
„I’m Still Here” (Bra­zy­lia)
„Dziew­czy­na z igłą” (Dania)
„Emi­lia Pérez” (Fran­cja)
„Nasie­nie świę­tej figi” (Niem­cy)
„Flow” (Łotwa)

MONTAŻ:
„Ano­ra”
„Wic­ked”
„Kon­kla­we”
„The Bru­ta­list”
„Emi­lia Pérez”

ZDJĘCIA:
„The Bru­ta­list”
„Nos­fe­ra­tu”
„Maria”
„Diu­na: część dru­ga”
„Emi­lia Pérez”

EFEKTY SPECJALNE:
„Diu­na: część dru­ga”
„Obcy: Romu­lus”
„Bet­ter Man: Nie­sa­mo­wi­ty Rob­bie Wil­liams”
„Kró­le­stwo Pla­ne­ty Małp”
„Wic­ked”

MUZYKA:
„The Bru­ta­list”
„Kon­kla­we”
„Emi­lia Pérez”
„Wic­ked”
„Dzi­ki robot”

PIOSENKA:
„El Mal” – „Emi­lia Pérez”
„Never Too Late” – „Elton John: Never Too Late”
„Mi Cami­no” – „Emi­lia Pérez”
„Like a Bird” – „Sing Sing”
„The Jour­ney” – „The Six Tri­ple Eight”

ANIMACJA:
„Flow”
„W gło­wie się nie mie­ści 2”
„Pamięt­nik śli­ma­ka”
„Wal­la­ce i Gro­mit: Zemsta pin­gwi­na”
„Dzi­ki robot”

KRÓTKOMETRAŻOWA ANIMACJA:
„W cie­niu cypry­su”
„Pięk­ni męż­czyź­ni”
„Magic Can­dies”
„Bez koń­ca”
„Fuj!”

DOKUMENT:
„Nie chce­my innej zie­mi”
„Dzien­ni­ki Black Box”
„Woj­na por­ce­la­no­wa”
„Ścież­ka dźwię­ko­wa zama­chu sta­nu”
„Sugar­ca­ne: roz­li­cze­nie z przeszłością”

KRÓTKOMETRAŻOWY DOKUMENT:
„The Only Girl in the Orche­stra”
„Death by Num­bers”
„I Am Ready, War­den”
„Incy­dent”
„Instru­ments of a Beating Heart”

KOSTIUMY:
„Wic­ked”
„Kom­plet­nie nie­zna­ny”
„Kon­kla­we”
„Gla­dia­tor 2”
„Nos­fe­ra­tu”

CHARAKTERYZACJA:
„Sub­stan­cja”
„A Dif­fe­rent Man”
„Emi­lia Pérez”
„Nos­fe­ra­tu”
„Wic­ked”

SCENOGRAFIA:
„Wic­ked”
„The Bru­ta­list”
„Kon­kla­we”
„Diu­na: część dru­ga”
„Nos­fe­ra­tu”

DŹWIĘK:
„Diu­na: część dru­ga”
„Kom­plet­nie nie­zna­ny”
„Emi­lia Pérez”
„Wic­ked”
„Dzi­ki robot”

FILM KRÓTKOMETRAŻOWY:
„Nie jestem robo­tem”
„Anu­ja”
„A Lien”
„The Last Ran­ger”
„The Man Who Could Not Rema­in Silent”

Bla­ke Łuczek

Zdję­cie głów­ne Unsplash/Samuel Ramos

Reklama

Może też zainteresują cię te tematy