Pilot Pirx powróci na ekrany, po raz pierwszy w anglojęzycznej adaptacji

Wie­my, kto wyre­ży­se­ru­je film na pod­sta­wie twór­czo­ści Sta­ni­sła­wa Lema! Trwa­ją pra­ce nad nową adap­ta­cją kul­to­we­go dzie­ła scien­ce fiction.

Sta­ni­sław Lem ucho­dzi za jed­ne­go z naj­waż­niej­szych pol­skich pisa­rzy scien­ce fic­tion, a spo­ra część jego dzieł – za wyprze­dza­ją­ce swo­je cza­sy. Twór­czość Lema adap­to­wa­na była wie­lo­krot­nie już od lat 60., głów­nie przez pol­skie eki­py pro­duk­cyj­ne lub inne kra­je nale­żą­ce do blo­ku wschod­nie­go. W ostat­nich latach jed­nak coraz czę­ściej po opo­wia­da­nia i powie­ści Lema się­ga­ją zachod­ni twór­cy. W eks­klu­zyw­nym wywia­dzie dla maga­zy­nu Varie­ty Oli­ver Hir­sch­bie­gel ogło­sił, że roz­po­czy­na pra­ce nad adap­ta­cją „Opo­wie­ści o Pilo­cie Pirxie”, a dokład­niej opo­wia­da­nia „Roz­pra­wa”, w któ­rym Pirx dowo­dzi zało­gą zło­żo­ną z ludzi i andro­idów, nie wie­dząc jed­nak, kto jest kim, a spra­wa kom­pli­ku­je się, kie­dy jeden z andro­idów pró­bu­je sabo­to­wać lot. Ten wła­śnie tekst w 1977 roku został wyróż­nio­ny japoń­ską nagro­dą Seiun dla naj­lep­szej tłu­ma­czo­nej krót­kiej for­my literackiej.

Pro­jekt otrzy­mał wspar­cie Estoń­skie­go Insty­tu­tu Fil­mo­we­go, Estoń­skie­go Fun­du­szu Kul­tu­ry i pro­gra­mu „Kre­atyw­na Euro­pa”, a za pro­duk­cję mają odpo­wia­dać estoń­skie Naf­ta Films oraz bry­tyj­skie Film and Music Enter­ta­in­ment. Wśród osób pra­cu­ją­cych już nad pro­jek­tem jest Adrian Tcha­iko­vsky, bry­tyj­ski pisarz scien­ce fic­tion pol­skie­go pocho­dze­nia. Jed­nym z jego naj­bar­dziej zna­nych dzieł są „Dzie­ci Cza­su”, któ­re otrzy­ma­ły nagro­dę Hugo oraz Nagro­dę im. Arthu­ra C. Clarke’a. Tcha­iko­vsky napi­sze sce­na­riusz fil­mu. Oli­ver Hir­sch­bie­gel z kolei to nie­miec­ki reży­ser, twór­ca takich fil­mów jak „Upa­dek” – dra­mat wojen­ny opo­wia­da­ją­cy o ostat­nich dniach Adol­fa Hitle­ra opar­ty na wspo­mnie­niach jego oso­bi­stej sekre­tar­ki, czy „Eks­pe­ry­ment” – thril­ler psy­cho­lo­gicz­ny opo­wia­da­ją­cy o kon­tro­wer­syj­nym do dziś bada­niu Phi­li­pa Zim­bar­do, opi­sa­nym przez nie­go same­go w książ­ce „Efekt Lucyfera”.

Doświad­cze­nie reży­se­ra w pro­duk­cjach osa­dza­ją­cych boha­te­rów w klau­stro­fo­bicz­nych, zamknię­tych prze­strze­niach i eks­plo­ru­ją­cych ich moral­ność mogą oka­zać się bar­dzo traf­ne w przy­pad­ku tej adap­ta­cji – „Roz­pra­wa” w takich wła­śnie warun­kach osa­dza boha­te­rów i wysta­wia ich na pró­by. Poru­sza też bar­dzo aktu­al­ny temat inte­rak­cji czło­wie­ka ze sztucz­ną inte­li­gen­cją. Pra­cu­ją­cy nad pro­jek­tem już od zeszłe­go roku Tcha­iko­vsky nie tyl­ko poru­szał temat AI w swo­jej twór­czo­ści, ale wypo­wia­dał się na ten temat pod­czas World­co­nu w Glas­gow oraz na kon­fe­ren­cji Insty­tu­tu Turin­ga poświę­co­nej sztucz­nej inte­li­gen­cji nie­dłu­go przed dołą­cze­niem do eki­py produkcyjnej.

– Od wie­lu lat podzi­wiam geniusz Sta­ni­sła­wa Lema – wyznał Hir­sch­bie­gel. Dodał też, że eks­cy­tu­je go myśl o ponow­nej współ­pra­cy z Pete­rem Har­nes­sem, któ­ry tak­że dołą­czył do pro­jek­tu. Wcze­śniej spo­tka­li się przy seria­lu „Nowa kon­ste­la­cja” pro­duk­cji Apple TV+, któ­re­go dal­sza pro­duk­cja zosta­ła odwo­ła­na po pierw­szym sezonie.

War­to zauwa­żyć, że Sta­ni­sław Lem za swo­je­go życia bar­dzo kry­tycz­nie odno­sił się do więk­szo­ści prób adap­ta­cji jego dzieł, z wyjąt­kiem „Prze­kła­dań­ca” reży­se­ro­wa­ne­go przez Andrze­ja Waj­dę, do któ­re­go Lem sam napi­sał scenariusz.

„Opo­wie­ści o pilo­cie Pirxie” to zbiór opo­wia­dań, któ­ry po raz pierw­szy uka­zał się w 1968 roku nakła­dem Wydaw­nic­twa Lite­rac­kie­go. W 1973 roku na pół­ki księ­garń tra­fi­ło wyda­nie posze­rzo­ne o opo­wia­da­nie „Anan­ke”, któ­re dwa lata wcze­śniej Lem opu­bli­ko­wał w zbio­rze „Bez­sen­ność”. W 1987 roku zakoń­czył histo­rię Pirxa w powie­ści „Fia­sko”.

Powsta­ją­ca pro­duk­cja nie jest też pierw­szą adap­ta­cją histo­rii Pilo­ta Pirxa – w 1973 roku wyda­no węgier­ski serial tele­wi­zyj­ny adap­tu­ją­cy spo­rą część opo­wia­dań, a w 1978 roku na pod­sta­wie wła­śnie „Roz­pra­wy”, powstał pol­sko-radziec­ki film „Test Pilo­ta Pirxa” w reży­se­rii Mar­ka Pie­stra­ka, bio­rą­cy tytuł z inne­go z opowiadań.

Do naj­gło­śniej­szych ekra­ni­za­cji tek­stów Lema nale­żą „Kon­gres” (reż. Ari Fol­man), „Maska” (reż. Bra­cia Quay), „Sola­ris” (reż. Ste­ven Soder­bergh), „Sola­ris (reż. Andriej Tar­kow­ski, „Przy­ja­ciel” (reż. Marek Nowic­ki i Jerzy Sta­wic­ki) oraz „Mil­czą­ca gwiaz­da” (reż. Kurt Maetzig).

Bla­ke Łuczek