J.R.R. Tolkien pracował przy pierwszej profesjonalnej adaptacji Władcy pierścieni

Wład­ca pier­ście­ni, słyn­ne dzie­ło J.R.R. Tol­kie­na, kla­sy­ka nie tyl­ko fan­ta­sty­ki, ale lite­ra­tu­ry w ogó­le, po raz pierw­szy uka­zał się w Wiel­kiej Bry­ta­nii w trzech tomach w latach 50-tych XX wie­ku. Przez kil­ka­dzie­siąt lat powie­ści nabie­ra­ły popu­lar­no­ści, by mimo skrom­nych począt­ków stać się mię­dzy­na­ro­do­wym best­sel­le­rem. Pro­za Tol­kie­na prze­ni­ka­ła rów­nież do innych mediów. Dziś chęt­nie two­rzo­ne są kolej­ne adap­ta­cje jego powie­ści i pro­duk­cje inspi­ro­wa­ne jego twór­czo­ścią. Nie zawsze pro­du­cen­ci z takim entu­zja­zmem pod­cho­dzi­li do tematu.

Jed­ną z pierw­szych adap­ta­cji Wład­cy pier­ście­ni był serial radio­wy wypro­du­ko­wa­ny przez sta­cję BBC. Dwa­na­ście odcin­ków podzie­lo­nych na dwie serie po sześć każ­da zapre­zen­to­wa­nych zosta­ło słu­cha­czom w latach 1955 i 1956, czy­li zaraz po pre­mie­rze pierw­szych powie­ścio­wych wydań. Ówcze­śni wło­da­rze BBC do pro­jek­tu pode­szli z dużą rezer­wą. Być może w wyni­ku wła­śnie tego słu­cha­cze nie wyka­zy­wa­li fan­ta­stycz­nym świa­tem Tol­kie­na więk­sze­go zainteresowania.

Pierw­sza seria pokry­wa­ła fabu­lar­nie histo­rię zna­ną z Dru­ży­ny pier­ście­nia, dru­ga opo­wia­da­ła o tym, o czym Tol­kien pisał w Dwóch wie­żach i Powro­cie kró­la. Nie dość, że tak obszer­ny mate­riał został skon­den­so­wa­ny do zale­d­wie sze­ściu odcin­ków, to jesz­cze pro­du­cen­ci skró­ci­li czas emi­sji każ­de­go z nich z 45 do zale­d­wie 30 minut.

Sce­na­riusz radio­wej adap­ta­cji w opar­ciu o powie­ścio­wy mate­riał źró­dło­wy przy­go­to­wał Teren­ce Til­ler. Do pra­cy nad skryp­tem zapro­szo­ny został rów­nież sam J.R.R. Tol­kien. Pro­fe­sor robił co mógł, żeby ura­to­wać pro­duk­cję. Dowód na to jed­nak na wie­le dzie­się­cio­le­ci się zagubił.

Bada­cze sądzi­li, że sce­na­riusz seria­lu uległ znisz­cze­niu. Dość nie­ocze­ki­wa­nie na ory­gi­nal­ne zapi­ski w archi­wum BBC natra­fił Stu­art Lee, wykła­dow­ca Uni­wer­sy­te­tu w Oxfor­dzie. Wśród papie­rów zna­leźć moż­na stro­ny gęsto zapi­sa­ne popraw­ka­mi Teren­ce­’a Til­le­ra i J.R.R. Tol­kie­na. Jed­na z nich to spi­sa­na wła­sno­ręcz­nie przez pro­fe­so­ra sce­na, w któ­rej Fro­do, Sam i Ara­gorn roz­pra­wia­ją o dra­ma­tycz­nym spo­tka­niu z Nazgûlami.

Mimo tru­dów wło­żo­nych w pra­ce nad skryp­tem J.R.R. Tol­kien pro­duk­cję zdys­kre­dy­to­wał. Aż do koń­ca swych dni bar­dzo nie­chęt­nie pod­cho­dził do jakich­kol­wiek pomy­słów prze­no­sze­nia jego dzieł na medium radio­we czy fil­mo­we. W ten spo­sób adap­ta­cja sta­cji BBC sta­ła się jedy­ną wypro­du­ko­wa­ną za życia Tolkiena.

Frag­men­ty sce­na­riu­sza wspo­mnia­ne­go seria­lu zosta­ną prze­dru­ko­wa­ne w książ­ce The Gre­at Tales Never End: Essays in Memo­ry of Chri­sto­pher Tol­kien, w któ­rej aka­de­mi­cy skła­da­ją hołd syno­wi Tol­kie­na, Christopherowi.

źró­dło the guardian