Akademia Szwedzka po raz piąty w historii przyznała dwie nagrody. Olga Tokarczuk otrzymała nagrodę za rok 2018. Laureatem za rok 2019 został Austriak Peter Handke.
Olga Tokarczuk była jedną z faworytek do nagrody. Bukmacherzy dawali jej szanse 10 do 1.
Nagrodę dla Olgi Tokarczuk Akademia uzasadniła następująco: „za wyobraźnię narracyjną, która z encyklopedyczną pasją reprezentuje przekraczanie granic jako formę życia”, zaś Petera Handke nagrodzono „za wypływową pracę, która z językową kunsztownością badała peryferie i specyfikę ludzkiego doświadczenia”.
Olga Tokarczuk jest pisarką, eseistką, autorką scenariuszy, poetką i psycholożką. W 1997 roku utrzymała Nagrody Fundacji im. Kościelskich oraz Paszport „Polityki”, a w 2013 roku – Słoweńską Nagrodę Literackiej Europy Środkowej – Vilenica. Pięciokrotnie nominowana do nagrody literackiej Nike otrzymała ją dwukrotnie: w 2008 roku za powieść „Bieguni” i w 2015 za „Księgi Jakubowe”. W 2002 roku uhonorowano ją także prestiżową nagrodą Brücke Berlin – Preis za „Dom dzienny, dom nocny”. Do innych ważnych powieści Olgi Tokarczuk należą: „Podróż ludzi Księgi” (1993), „Prawiek i inne czasy” (1996) i „Prowadź swój pług przez kości umarłych” (2009). Na podstawie ostatniej z książek Tokarczuk napisała scenariusz do filmu „Pokot”, który w reżyserii Agnieszki Holland został nagrodzony Srebrnym Niedźwiedziem na festiwalu filmowym w Berlinie w 2017 roku. Powieści pisarki przetłumaczono na wiele języków, w tym angielski, francuski, niemiecki, hiszpański, włoski, szwedzki, duński, bułgarski, serbski, chorwacki, rosyjski, czeski, ukraiński, turecki, chiński, japoński i hindi. Jej ostatnia książka to zbiór „Opowiadania bizarne” (2018).
Peter Handke jest austriackim pisarzem i tłumaczem. Był członkiem-założycielem frankfurckiego Wydawnictwa Autorów w 1969 roku i w latach 1973–1977 członkiem Stowarzyszenia Autorów w Grazu. Otrzymał m.in. Nagrodę Vilenica (1987), Nagrodę Franza Kafki (2009), oraz Międzynarodową Nagrodę im. Ibsena (2014).
Już wcześniej czterokrotnie zdarzyło się, że zostały przyznane dwie Nagrody: w latach 1904, 1917, 1966 oraz 1974; ponadto w latach 1901–2017 siedmiokrotnie Nagrody nie przyznano. W roku 2018 okoliczności były jednak wyjątkowe. Szwedzka prasa ujawniła, że Jean-Claude Arnault, mąż członkini Akademii Szwedzkiej Katariny Frostenson, był wielokrotnym źródłem przecieków bezcennych dla osób korzystających z zakładów bukmacherskich. Mężczyzna został też oskarżony przez kilkanaście kobiet o molestowanie i zastraszanie, a finalnie udowodniono mu popełnienie dwóch gwałtów. W wyniku skandalu z osiemnastoosobowej Akademii odeszło aż ośmioro członków.
– Uważamy za konieczne poświęcenie czasu na odzyskanie publicznego zaufania, zanim zostanie ogłoszony następny laureat. Wyraża to nasz szacunek dla poprzednich i przyszłych laureatów, Fundacji Noblowskiej i opinii publicznej – oznajmił Sekretarz Akademii Szwedzkiej, tłumacząc rezygnację z przyznania Nagrody w roku 2018.
Do tej pory Literacką Nagrodę Nobla otrzymało czworo Polaków piszących po polsku: Henryk Sienkiewicz za „wybitne osiągnięcia w dziedzinie epiki i rzadko spotykany geniusz, który wcielił w siebie ducha narodu” (1905), Władysław Reymont za „wybitny epos narodowy, powieść Chłopi” (1924), Czesław Miłosz za to, że „z bezkompromisową jasnością postrzegania wyraził warunki, na jakie jest wystawiony człowiek w świecie ostrego konfliktu” (1980), Wisława Szymborska za „poezję, która z ironiczną precyzją pozwala historycznemu i biologicznemu kontekstowi ukazać się we fragmentach ludzkiej rzeczywistości” (1996), a także piszący w jidysz Isaac Bashevis Singer za „pełną uczucia sztukę prozatorską która wyrastając z polsko-żydowskich tradycji kulturowych porusza jednocześnie odwieczne problemy” (1978).
BREAKING NEWS:
The Nobel Prize in Literature for 2018 is awarded to the Polish author Olga Tokarczuk. The Nobel Prize in Literature for 2019 is awarded to the Austrian author Peter Handke.#NobelPrize pic.twitter.com/CeKNz1oTSB— The Nobel Prize (@NobelPrize) October 10, 2019
