W ramach obchodów setnej rocznicy odzyskania niepodległości Trójka przeprowadziła książkowy plebiscyt. Najpierw eksperci wybrali setkę najważniejszych ich zdaniem tytułów wydanych po 1918 roku, a następnie oddali głos w ręce czytelników. Ostatecznie w plebiscycie zwyciężyło Solaris Stanisława Lema.
Swoistą listę najważniejszych polskich książek pochodzących z okresu 1918 – 2018 wybrało grono uznanych literaturoznawców. W składzie sędziowskim znaleźli się Maciej Urbanowski z Uniwersytetu Jagiellońskiego, Krzysztof Dybciak – członek Rady Sztuki przy Ministerstwie Kultury i Sztuki, Dariusz Nowacki z Uniwersytetu Śląskiego, Jarosław Klejnocki – dyrektor warszawskiego Muzeum Literatury i wykładowca Uniwersytetu Warszawskiego oraz Krzysztof Koehler – dyrektor programowy Instytutu Książki. Rolę przewodniczącego komisji spełniał Mariusz Cieślik, pomysłodawca projektu i zastępca dyrektora Programu 3 Polskiego Radia. Każdy z panów wybrał najważniejsze jego zdaniem pozycje i tak powstała wielka setka.
Na liście znalazło się mnóstwo klasyków literatury polskiej, większość z nich znana jest nam ze szkolnych ław. Zabrakło niestety książek bardziej współczesnych, pochodzących z ostatnich lat, jakby eksperci uznali, że dzisiejsi polscy autorzy nie są już zdolni do tworzenia wartej uwagi literatury.
Słuchacze mogli głosować na swoje typy od 18 września do 11 listopada. Organizatorzy akcji podają, że w plebiscycie wzięło udział 21 tysięcy czytelników. Tytuł najpopularniejszej książki uzyskało Solaris Stanisława Lema. Na drugim miejscu znalazł się Inny świat Gustawa Herlinga-Grudzińskiego, a trzecią lokatę zajęło Ferdydurke Witolda Gombrowicza.
To, oczywiście, nie jest żaden nowy kanon tylko zabawa dla słuchaczy. Przede wszystkim cieszy nas, że tak licznie wzięli oni udział w plebiscycie. Co jest tym cenniejsze, że żyjemy w czasach, gdy ponad 60 procent Polaków w ogóle nie czyta książek. Jeśli uznamy to za swoisty sondaż popularności, to zwycięstwo Lema mnie nie zaskakuje. To pisarz wciąż kochany przez czytelników. Ale już drugie miejsce “Innego świata” Herlinga-Grudzińskiego pokazuje, że nasi słuchacze rozumieją wagę tego świadectwa. Podobnie jak rangę dorobku Gombrowicza, Schulza czy Herberta, skomentował Mariusz Cieślik.
Poniżej prezentujemy pierwszą dziesiątkę:
1. Solaris, Stanisław Lem
2. Inny świat, Gustaw Herling-Grudziński
3. Ferdydurke, Witold Gombrowicz
4. Sklepy cynamonowe, Brunon Schulz
5. Pan Cogito, Zbigniew Herbert
6. Przedwiośnie, Stefan Żeromski
7. Wiersze, Krzysztof Kamil Baczyński
8. Tango, Sławomir Mrożek
9. Medaliony, Zofia Nałkowska
10. Noce i dnie, Maria Dąbrowska