László Krasznahorkai z Literacką Nagrodą Nobla

Lász­ló Krasz­na­hor­kai otrzy­mał Nagro­dę Nobla w dzie­dzi­nie lite­ra­tu­ry „za jego prze­ko­nu­ją­ce i wizjo­ner­skie dzie­ło, któ­re w obli­czu apo­ka­lip­tycz­ne­go ter­ro­ru ponow­nie potwier­dza moc sztuki”.

Lász­ló Krasz­na­hor­kai jest węgier­skim twór­cą – pisa­rzem i sce­na­rzy­stą fil­mo­wym. Przy­szedł na świat 5 stycz­nia 1954 w Gyuli. Pocho­dził z praw­ni­czej rodzi­ny i stu­dio­wał pra­wo na uni­wer­sy­te­tach w Sege­dy­nie oraz Buda­pesz­cie. Dyplom z lite­ra­tu­ry i języ­ka węgier­skie­go ze spe­cja­li­za­cją nauczy­ciel­ską uzy­skał na Uni­wer­sy­te­cie Lorán­da Eötvösa w Buda­pesz­cie. Debiu­to­wał w 1977 roku nowe­lą „Teben­ned hit­tem” na łamach „Mozgó Világ”.

Do jego naj­waż­niej­szych dzieł nale­żą „Sza­tań­skie tan­go” (Sátán­tan­gó), „Melan­cho­lia sprze­ci­wu” (Az elle­nál­lás melan­kó­li­ája) oraz „Woj­na i woj­na” (Hábo­rú és hábo­rú) – wszyst­kie uka­za­ły się po pol­sku w prze­kła­dzie Elż­bie­ty Sobo­lew­skiej nakła­dem wydaw­nic­twa W.A.B.

Po raz pierw­szy Lász­ló Krasz­na­hor­kai wyje­chał z Węgier w 1987 roku i od tego cza­su regu­lar­nie podró­żu­je oraz zmie­nia miej­sce zamiesz­ka­nia – odwie­dził m.in. Niem­cy, Fran­cję, Hisz­pa­nię, USA, Wiel­ką Bry­ta­nię, Holan­dię, Wło­chy, Gre­cję, Chi­ny i Japo­nię. W Pol­sce poja­wił się w 2010 roku jako gość 2. Mię­dzy­na­ro­do­we­go Festi­wa­lu Lite­ra­tu­ry im. Jose­pha Con­ra­da w Kra­ko­wie. Od 2007 roku miesz­ka z dru­gą żoną Dorką Krasz­na­hor­kai w Ber­li­nie. Ma trzy cór­ki: Katę, Ágnes i Emmę.

Wspól­nie z Bélą Tar­rem napi­sał kil­ka sce­na­riu­szy fil­mo­wych, m.in. ekra­ni­za­cji „Sza­tań­skie­go tan­ga”. Béla Tarr to przy­ja­ciel pisa­rza, któ­ry wyspe­cja­li­zo­wał się w reży­se­ro­wa­niu fil­mo­wych adap­ta­cjach jego powieści.

Lász­ló Krasz­na­hor­kai jest lau­re­atem licz­nych odzna­czeń, m.in. naj­waż­niej­sze węgier­skie odzna­cze­nie Nagro­dę Kos­su­tha, Nagro­dę Brüc­ke Ber­lin, Ame­ri­ca Awards za cało­kształt twór­czo­ści oraz Natio­nal Book Award w kate­go­rii naj­lep­szą książ­kę tłu­ma­czo­ną w prze­kła­dzie Otti­lie Mul­zet. 9 paź­dzier­ni­ka 2025 roku otrzy­mał Nagro­dę Nobla w dzie­dzi­nie lite­ra­tu­ry „za jego prze­ko­nu­ją­ce i wizjo­ner­skie dzie­ło, któ­re w obli­czu apo­ka­lip­tycz­ne­go ter­ro­ru ponow­nie potwier­dza moc sztuki”.

Nagro­da Nobla w dzie­dzi­nie lite­ra­tu­ry po raz pierw­szy zosta­ła przy­zna­na w 1901 roku. W tym roku przy­zna­no ją po raz 118. Tyl­ko czte­ry razy nagro­da tra­fi­ła do wię­cej niż jed­nej oso­by; łącz­nie otrzy­ma­ło ją 104 męż­czyzn i 18 kobiet.

Wydaw­nic­two Czar­ne poin­for­mo­wa­ło, że publi­ka­cja książ­ki „A świat trwa” w prze­kła­dzie Elż­bie­ty Sobo­lew­skiej zapla­no­wa­na zosta­ła na gru­dzień 2025. 

Anna Tess Gołębiowska

Zdję­cie głów­ne: ofi­cjal­ne mate­ria­ły Nagro­dy Nobla, ilu­stra­cję wyko­nał Niklas Elmehed