Jego biografią można było obdarzyć kilka osób. Nie żyje Frederick Forsyth, autor Dnia Szakala, dziennikarz i szpieg

Do napi­sa­nia jed­ne­go z naj­waż­niej­szych thril­le­rów w histo­rii lite­ra­tu­ry zain­spi­ro­wał go zamach na pre­zy­den­ta Char­le­sa de Gaulle’a. Oprócz „Dnia Sza­ka­la” opu­bli­ko­wał też m.in. „Akta Ode­ssy”, „Psy woj­ny” i „Czwar­ty pro­to­kół”. Fre­de­rick For­syth zmarł 9 czerw­ca, w wie­ku 86 lat.

Fre­de­rick For­syth był legen­dą lite­ra­tu­ry sen­sa­cyj­nej. Napi­sał ponad 20 ksią­żek, któ­re sprze­da­ły się w nakła­dzie ponad 75 milio­nów egzem­pla­rzy. Jed­no­cze­śnie sam pro­wa­dził życie, któ­re mogło­by być fabu­łą nie­jed­nej powieści.

– Opła­ku­je­my śmierć jed­ne­go z naj­wspa­nial­szych na świe­cie pisa­rzy thril­le­rów – oświad­czył Jona­than Lloyd, agent pisa­rza. Fre­de­rick For­syth zmarł 9 czerw­ca 2025 roku, po krót­kiej cho­ro­bie. Miał 86 lat. Odszedł wcze­snym ran­kiem, w oto­cze­niu rodziny.

– Czy­ta­ne przez milio­ny na całym świe­cie thril­le­ry Fred­die­go wciąż defi­niu­ją gatu­nek i sta­no­wią punkt odnie­sie­nia, do któ­re­go aspi­ru­ją współ­cze­śni pisa­rze – sko­men­to­wał Bill Scott-Kerr, bry­tyj­ski wydaw­ca For­sy­tha repre­zen­tu­ją­cy Pen­gu­in Ran­dom House.

Ponad­to zapew­nił, że jesz­cze w tym roku uka­że się „Zemsta Ode­ssy”, czy­li kon­ty­nu­acja kul­to­wych „Akt Ode­ssy” z 1974 roku, nad któ­rą Fre­de­rick For­syth pra­co­wał z Tonym Kentem.

Fre­de­rick For­syth przy­szedł na świat 25 sierp­nia 1938 roku w Ash­ford w Wiel­kiej Bry­ta­nii. Miał zale­d­wie 17 lat, gdy uzy­skał licen­cję pilo­ta, a już dwa lata póź­niej został jed­nym z naj­młod­szych w histo­rii pilo­tów RAF. W Roy­al Air For­ce słu­żył w latach 1956–1958. Póź­niej został dzien­ni­ka­rzem, co praw­do­po­dob­nie prze­są­dzi­ło o jego karie­rze: po 3,5 roku pra­cy w lokal­nej gaze­cie w Nor­folk został kore­spon­den­tem agen­cji pra­so­wej Reu­ters, pra­co­wał m.in. we Fran­cji, w NRD, w Cze­cho­sło­wa­cji i na Węgrzech. W 1962 roku rela­cjo­no­wał zamach na pre­zy­den­ta Fran­cji Char­le­sa de Gaulle’a. To wła­śnie ten frag­ment karie­ry dzien­ni­kar­skiej zain­spi­ro­wał go do opu­bli­ko­wa­nia w 1971 roku „Dnia Sza­ka­la”. Powieść oka­za­ła się świa­to­wym best­sel­le­rem. Przez Myste­ry Wri­ters of Ame­ri­ca zosta­ła wyróż­nio­na nagro­dą Edward Award. Gdy BBC prze­pro­wa­dza­ło son­daż na naj­po­czyt­niej­sze książ­ki XX wie­ku, „Dzień Sza­ka­la” zajął 109. miejsce.

W 1965 roku Fre­de­rick For­syth zwią­zał się z BBC i został kore­spon­den­tem wojen­nym, rela­cjo­no­wał m.in. kon­flikt mię­dzy Nige­rią a Bia­frą (pań­stwo znaj­du­ją­ce się na obec­nym tere­nie Nige­rii i Kame­ru­nu). Po zakoń­cze­niu współ­pra­cy z BBC wró­cił do Bia­fry i publi­ko­wał m.in. w „Time” oraz „Daily Express”. To wła­śnie w cza­sie woj­ny z Nige­rią Fre­de­rick For­syth został agen­tem bry­tyj­skie­go wywia­du MI6, co utrzy­my­wał w tajem­ni­cy nie­mal przez pół wie­ku, a doświad­cze­nia pozwo­li­ły mu stwo­rzyć prze­ko­nu­ją­ce histo­rie sen­sa­cyj­ne, któ­re poko­cha­ły miliony.

Lite­rac­kim debiu­tem Fre­de­ric­ka For­sy­tha był opu­bli­ko­wa­ny w 1969 roku repor­taż o woj­nie w Bia­frze zaty­tu­ło­wa­ny „Sło­wo bia­łe­go czło­wie­ka”, a dwa lata póź­niej uka­zał się „Dzień Sza­ka­la”, wpi­su­jąc się na trwa­łe w histo­rię lite­ra­tu­ry sen­sa­cyj­nej. „Akta Ode­ssy” uka­za­ły się w 1972 roku, a „Psy woj­ny” – w 1974 roku. Łącz­nie opu­bli­ko­wał ponad 20 ksią­żek, w tym auto­bio­gra­fię w 2015 roku. To w niej wyznał, że był taj­nym współ­pra­cow­ni­kiem MI6.

Fre­de­rick For­syth pisał, korzy­sta­jąc z repor­ter­skie­go warsz­ta­tu, co spra­wia­ło, że książ­ki nie­zwy­kle moc­no oddzia­ły­wa­ły na emo­cje czy­tel­ni­czek i czy­tel­ni­ków, a tak­że z boga­te­go doświad­cze­nia kore­spon­den­ta i szpie­ga, co pozwo­li­ło mu na nie­zwy­kle real­ne odda­nie kwe­stii takich jak orga­ni­za­cje zama­chów, porwań, prze­my­tu czy posłu­gi­wa­nia się bro­nią i mate­ria­ła­mi wybuchowymi.

Ze wzglę­du na nega­tyw­ny obraz Związ­ku Radziec­kie­go w powie­ściach Fre­de­ric­ka For­sy­tha, zale­d­wie dwie z jego ksią­żek uka­za­ły się w Pol­sce w cza­sach PRL‑u; były to „Dzień Sza­ka­la” oraz zbiór „Czy­sta robo­ta”. Ponad­to wyda­no ocen­zu­ro­wa­ną wer­sję „Psów woj­ny”; na pozo­sta­łe publi­ka­cje pol­ska publi­ka musia­ła pocze­kać do lat dziewięćdziesiątych.

Fre­de­rick For­syth inspi­ro­wał nie tyl­ko innych twór­ców i twór­czy­nie lite­ra­tu­ry, ale też filmowców.

„Dzień Sza­ka­la”, czy­li histo­ria nie­uda­ne­go zama­chu na Charles’a de Gaulle’a, był powie­ścią wywra­ca­ją­cą zna­ny do tej pory sche­mat kon­stru­owa­nia histo­rii – zamiast sku­pić się na nie­wia­do­mej w zakoń­cze­niu, skon­cen­tro­wał się na dro­bia­zgo­wym przed­sta­wie­niu orga­ni­za­cji same­go zama­chu oraz wyści­gu pomię­dzy fran­cu­ską poli­cją a OAS (Orga­ni­za­cją Taj­nej Armii), czy­li skraj­nie pra­wi­co­wą gru­pą ter­ro­ry­stycz­ną, któ­ra zatrud­ni­ła bez­względ­ne­go zabój­cę o tajem­ni­czej toż­sa­mo­ści skry­wa­nej za pseu­do­ni­mem „Sza­kal”. Książ­ka docze­ka­ła się trzech ekra­ni­za­cji: Fred Zin­ne­mann wyre­ży­se­ro­wał „Dzień Sza­ka­la” (1973), w któ­rym Edward Fox wcie­lił się w tytu­ło­we­go zabój­cę; film docze­kał się nagro­dy BAFTA za naj­lep­szy mon­taż, a tak­że nomi­na­cji do Osca­ra z Zło­tych Glo­bów. W „Sza­ka­lu” (1997) w reży­se­rii Micha­ela Caton-Jone­sa głów­ną rolę zagrał Bru­ce Wil­lis, a w seria­lu „Dzień Sza­ka­la” (2024) Rona­na Ben­net­ta – Eddie Redmayne.

Na język kina, tele­wi­zji lub teatru zosta­ły prze­ło­żo­ne też „Akta Ode­ssy”, „Psy woj­ny”, „Czwar­ty pro­to­kół”, „Pasterz”, „Czy­sta robo­ta”, „Mści­ciel”, „Iko­na” oraz „Upiór Manhattanu”.

Anna Tess Gołę­biow­ska
Zdję­cie głów­ne: Das blaue Sofa//Wikimedia Com­mons, CC BY 2.0