Jak co roku osoby przystępujące do matury z języka polskiego zastanawiały się, do których z lektur obowiązkowych będą musiały się odwołać. Dziś o godzinie 9:00 poznały odpowiedź na to pytanie, a po zakończeniu egzaminów dowiedziała się o tym reszta społeczeństwa.W 2023 roku jednocześnie odbywały się matury w dwóch różnych formułach – osoby, które ukończyły czteroletnie technikum oraz szkołę branżową II stopnia, będące ostatnim rocznikiem reformy gimnazjalnej, przystąpiły do egzaminu w formule z 2015 roku. Pozostałe osoby zmierzyły się z nową formułą egzaminu dojrzałości. Łącznie do matury przystąpiło dzisiaj około 272 tysięcy osób, z czego 114 tysięcy zdawało maturę w starej formule.
Centralna Komisja Egzaminacyjna o godzinie 14:00 opublikowała arkusze z dzisiejszych egzaminów.
Wczoraj pisaliśmy o tym, że na Twitterze wiele osób podejrzewa, że na egzaminie nie pojawi się „Pan Tadeusz” – dziś już wiemy, że obstawiający byliby w błędzie. To właśnie epopeja narodowa autorstwa Adama Mickiewicza, a dokładniej fragment przedstawiający scenę polowania, pojawił się w arkuszu jako podstawa jednego z tematów wypracowań.
FORMUŁA 2015 (technikum czteroletnie, szkoła branżowa II stopnia)
Osoby zdające maturę w formule z 2015 roku do wyboru otrzymały trzy tematy. Każdy z nich uwzględniał pracę z fragmentem tekstu przytoczonym w arkuszu oraz z wybranym tekstem kultury. Praca musiała liczyć co najmniej 250 wyrazów.
Temat 1.
Jak niespodziewane okoliczności wpływają na zachowanie człowieka? Rozważ problem i uzasadnij swoje zdanie, odwołując się do fragmentu „Pana Tadeusza”, całego utworu Adama Mickiewicza oraz do wybranego tekstu kultury.
Temat 2.
Czy nieprzyjemne prawdy są lepsze od przyjemnych złudzeń? Rozważ problem i uzasadnij swoje zdanie, odwołując się do podanych fragmentów „Przedwiośnia” Stefana Żeromskiego oraz do wybranych tekstów kultury.
Temat 3.
Zinterpretuj podany utwór [Ewa Lipska, „Mogę”]. Postaw tezę interpretacyjną i ją uzasadnij.
W części testowej egzaminu maturzystki i maturzyści musieli pracować „Dialogiem” Józefa Tischnera (z tomu „O człowieku. Wybór pism filozoficznych”), „Od Homo sapiens do Homo videns” Tomasza Kozłowskiego (z tomu „Samotny hulaka. Rzecz o protokulturze ery pop”) oraz „Lalką” Bolesława Prusa – zadanie uwzględniało m.in. rozpoznanie tytułu lektury oraz autora tekstu po przytoczonym fragmencie.
FORMUŁA 2023 (liceum, pięcioletnie technikum)
Inaczej wyglądały wypracowania w formule z 2023 roku. Praca musiała liczyć co najmniej 300 wyrazów. W pracy musiały pojawić się odwołania do wybranej literatury obowiązkowej (lista lektur uwzględniona została w arkuszu), do innego utworu literackiego (np. poetyckiego) oraz do wybranych kontekstów.
Maturzystki i maturzyści mieli do wyboru dwa tematy:
Temat 1.
Człowiek – istota pełna sprzeczności.
Temat 2.
Co sprawia, że człowiek staje się dla drugiego człowieka bohaterem?
W formule 2023 arkusz maturalny uległ rozbudowaniu – zamiast dzielić się na część testową i wypracowanie, wydzielone zostały trzy części. Oprócz wypracowania były to test „Język polski w użyciu” oraz test historycznoliteracki. Abiturientki i abiturienci musieli zmierzyć się ze sporą liczbą zadań nawiązujących do fragmentów tekstów prasowych i literackich.
Test „Język polski w użyciu” bazował na dwóch tekstach prasowych – były to „Po co człowiekowi czasowa zmiana miejsca” Agnieszki Krzemińskiej („Ja. My. Oni. Poradnik Psychologiczny «Polityki»”) oraz „Sens podróżowania” Olgi Stanisławskiej („Tygodnik Powszechny”).
Test historycznoliteracki był o wiele bardziej zróżnicowany. Rozpoczynał się notatką „Konie trojańskie – o sposobach działania wirusów i ich usuwaniu” (z portalu www.3giga.pl), którą należało odnieść do mitu o wojnie trojańskiej. Kolejne zadania uwzględniały „Piosenkę o końcu świata” Czesława Miłosza, „Apokalipsę św. Jana”, „Pieśń IX” Jana Kochanowskiego”, wiersz bez tytułu Daniela Naborowskiego zestawiony z obrazem „Young Man holding a Skull” Fransa Halsa, „Odę do młodości” Adama Mickiewicza, „Wesele” Stanisława Wyspiańskiego wraz z plakatem Piotra Kunce, „Przedwiośnie” Stefana Żeromskiego, „Rok 1984” George’a Orwella i „Tango” Sławomira Mrożka. W maturze w formule 2023 także pojawiły się teksty do rozpoznania po fragmencie – były to „Dziady” (część III) Adama Mickiewicza oraz „Kordian” Juliusza Słowackiego. Z kolei wiersze „Credo” Kazimierza Przerwy-Tetmajera, „Do młodych” Adama Asnyka i „Romantyczność” Adama Mickiewicza należało przyporządkować do odpowiednich epok literackich – wyłącznie na podstawie fragmentu tekstu, bez informacji o tytule i autorze.
Anna Tess Gołębiowska
***
Poniżej prezentujemy listę lektur, do których mogły odwoływać się osoby przystępujące do matury w nowej formule w swoich wypracowaniach.
Lista lektur obowiązkowych w roku szkolnym 2022/2023 i 2023/2024
(zgodna z wymaganiami egzaminacyjnymi)
Poziom podstawowy
„Biblia”, w tym fragmenty „Księgi Rodzaju”, „Księgi Hioba”, „Księgi Koheleta”, „Pieśni nad Pieśniami”, „Księgi Psalmów”, „Apokalipsy św. Jana”
Jan Parandowski, „Mitologia” (cz. I – Grecja)
Homer, „Iliada”
Sofokles, „Antygona”
„Lament świętokrzyski”
„Legenda o św. Aleksym”
Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią”
„Kwiatki świętego Franciszka z Asyżu”
„Pieśń o Rolandzie”
Gall Anonim, „Kronika polska”
Dante Alighieri, „Boska Komedia”
Jan Kochanowski, „Odprawa posłów greckich”
Piotr Skarga, „Kazania sejmowe”
Jan Chryzostom Pasek, „Pamiętniki”
William Szekspir, „Makbet”
Molier, „Skąpiec”
Adam Mickiewicz, „Konrad Wallenrod”
Adam Mickiewicz, „Dziady” (część III)
Juliusz Słowacki, „Kordian”
Bolesław Prus, „Lalka”
Eliza Orzeszkowa, „Gloria victis”
Henryk Sienkiewicz, „Potop”
Fiodor Dostojewski, „Zbrodnia i kara”
Stanisław Wyspiański, „Wesele”
Stefan Żeromski, „Przedwiośnie”
Tadeusz Borowski, „Proszę państwa do gazu”
Tadeusz Borowski, „Ludzie, którzy szli”
Gustaw Herling-Grudziński, „Inny świat”
Hanna Krall, „Zdążyć przed Panem Bogiem”
Albert Camus, „Dżuma”
George Orwell, „Rok 1984”
Sławomir Mrożek, „Tango”
Marek Nowakowski, „Raport o stanie wojennym”
Marek Nowakowski, „Górą ‘Edek’” (z tomu „Prawo prerii”)
Jacek Dukaj, „Katedra” (z tomu „W kraju niewiernych”)
Andrzej Stasiuk, „Miejsce” (z tomu „Opowieści galicyjskie”)
Olga Tokarczuk, „Profesor Andrews w Warszawie” (z tomu „Gra na wielu bębenkach”)
Ponadto z zakresu szkoły podstawowej
Ignacy Krasicki, bajki
Adam Mickiewicz, „Dziady” (część II)
Adam Mickiewicz, „Pan Tadeusz”
Juliusz Słowacki, „Balladyna”
Poziom rozszerzony
Homer, „Odyseja”
Arystoteles, „Poetyka”
Arystoteles, „Retoryka”
Platon, „Państwo”
św. Augustyn, „Wyznania”
św. Tomasz z Akwinu, „Summa teologiczna”
Michel de Montaigne, „Próby”
William Szekspir, „Hamlet”
Juliusz Słowacki, „Lilla Weneda”
Zygmunt Krasiński, „Nie-Boska Komedia”
Honoré de Balzac, „Ojciec Goriot”
Charles Dickens, „Klub Pickwicka”
Mikołaj Gogol, „Martwe dusze”
Gustaw Flaubert, „Pani Bovary”
Stanisław Wyspiański, „Noc listopadowa”
Franz Kafka, „Proces”
Michaił Bułhakow, „Mistrz i Małgorzata”
Stanisław Ignacy Witkiewicz, „Szewcy”
Bruno Schulz, „Sklepy cynamonowe”
Tadeusz Konwicki, „Mała Apokalipsa”
Sławomir Mrożek, wybrane opowiadania
Inne lektury obowiązkowe (zgodne z podstawą programową), do których również
można się odwołać
Poziom podstawowy
William Szekspir, „Romeo i Julia”
Ignacy Krasicki, wybrane satyry
Adam Mickiewicz, wybrane ballady, w tym „Romantyczność”
Bolesław Prus, „Z legend dawnego Egiptu”
Władysław Stanisław Reymont, „Chłopi” (tom I – Jesień)
Stefan Żeromski, „Rozdzióbią nas kruki, wrony…”
Witold Gombrowicz, „Ferdydurke”
Józef Mackiewicz, „Droga donikąd”
Antoni Libera, „Madame”
Ryszard Kapuściński, „Podróże z Herodotem”
Ponadto z zakresu szkoły podstawowej
Aleksander Fredro, „Zemsta”
Poziom rozszerzony
Arystofanes, „Chmury”
Wergiliusz, „Eneida”
François Rabelais, „Gargantua i Pantagruel”
Jan Kochanowski, „Treny” (jako cykl poetycki)
Jorge Luis Borges, wybrane opowiadanie
Janusz Głowacki, „Antygona w Nowym Jorku”
