Nie żyje Kenzaburō Ōe, laureat Literackiej Nagrody Nobla

W wie­ku 88 lat zmarł jeden z naj­wy­bit­niej­szych japoń­skich pro­za­ików i ese­istów. Za swo­ją twór­czość otrzy­mał Nagro­dę Nobla w dzie­dzi­nie lite­ra­tu­ry za rok 1994.

Ken­za­bu­rō Ōe był jed­nym z naj­wy­bit­niej­szych współ­cze­snych japoń­skich pro­za­ików i ese­istów. Zmarł z przy­czyn natu­ral­nych 3 mar­ca. O jego śmier­ci poin­for­mo­wa­ło dopie­ro dziś japoń­skie wydaw­nic­two Kodan­sha, odpo­wia­da­ją­ce za publi­ka­cję jego ksią­żek. Pisarz w stycz­niu skoń­czył 88 lat.

„Ken­za­bu­rō Ōe jest pisa­rzem, któ­ry z poetyc­ką siłą two­rzy wyobra­żo­ny świat, w któ­rym życie i mit łączą się, two­rząc nie­po­ko­ją­cy obraz dzi­siej­szej ludz­kiej sytu­acji” – uza­sad­niał Komi­tet Noblow­ski, przy­zna­jąc pisa­rzo­wi Nagro­dę Nobla w dzie­dzi­nie lite­ra­tu­ry za rok 1994.

Ken­za­bu­rō Ōe to nie tyl­ko pisarz, ale też akty­wi­sta anty­nu­kle­ar­ny. Zarów­no w twór­czo­ści, jak i w akty­wi­zmie czer­pał z gorz­kie­go doświad­cze­nia oso­bi­ste­go – jego syn przy­szedł na świat ze zde­for­mo­wa­ną czasz­ką oraz wadą mózgu. Wąt­ki skut­ków spusz­cze­nia bomb jądro­wych na Japo­nię oraz odpo­wie­dzial­no­ści za bli­skich moż­na odna­leźć m.in. w zbio­rze ese­jów „Notat­ki z Hiro­szi­my” (1965) i w powie­ściach „Spra­wa oso­bi­sta” (1964), „Potwór z nie­ba Agu­ii” (1964) czy „Powódź się­ga mej duszy” (1973). „Gry symul­ta­nicz­ne” (1979) to z kolei histo­ria alter­na­tyw­na, w któ­rej japoń­skie spo­łe­czeń­stwo żyje w zgo­dzie z przyrodą.

Był prze­ciw­ni­kiem bro­ni jądro­wej, a po kata­stro­fie w elek­trow­ni ato­mo­wej w Fuku­shi­mie zaczął nawo­ły­wać do cał­ko­wi­tej rezy­gna­cji z ener­gii jądro­wej. Mówił o sobie: „jestem anar­chi­stą, któ­ry kocha demokrację”.

Kodan­sha, czy­li wydaw­nic­two mają­ce pra­wa do twór­czo­ści nobli­sty, ufun­do­wa­ło w 2006 roku Nagro­dę im. Ken­za­bu­rō Ōe – mia­ła ona wypro­mo­wać naj­lep­sze japoń­skie powie­ści wyda­ne w danym roku. Zwy­cięz­cę wybie­rał pisarz oso­bi­ście, a nagro­dą był prze­kład powie­ści na języ­ki obce. Nagro­da nie wią­za­ła się z gra­ty­fi­ka­cją pieniężną.

Po pol­sku uka­za­ły się do tej pory trzy książ­ki Ken­za­bu­rō Ōe. „Fut­bol ery Man’en” (1995) uka­zał się w tłu­ma­cze­niu z języ­ka japoń­skie­go Miko­ła­ja Mela­no­wi­cza. Zofia Uhry­now­ska-Hanasz prze­tłu­ma­czy­ła „Spra­wę oso­bi­stą” (2005) za pośred­nic­twem języ­ka angiel­skie­go, ale nie­daw­no roku poja­wił się nowy prze­kład powie­ści – Dariusz Latoś tłu­ma­czył już z języ­ka japoń­skie­go i użył tytu­łu „Oso­bi­ste doświad­cze­nie” (2022). „Zerwać pąki, zabić dzie­ci” (2004) są dostęp­ne tyl­ko w prze­kła­dzie za pośred­nic­twem języ­ka angiel­skie­go wyko­na­nym przez Jana Rybickiego.

Zdję­cie głów­ne: Ken­za­bu­rō Ōe w Japoń­skim Insty­tu­cie w Kolo­nii, w Niem­czech
autor­stwo: Hpscha­efer, CC BY 3.0