Koronawirus Słowem Roku 2020

Po raz dzie­sią­ty Insty­tut Języ­ka Pol­skie­go Uni­wer­sy­te­tu War­szaw­skie­go i Fun­da­cja Języ­ka Pol­skie­go prze­pro­wa­dzi­ły kon­kurs Sło­wa na Cza­sie. Języ­ko­znaw­cy dogłęb­nie spraw­dzi­li, o czym Pola­cy naj­czę­ściej w minio­nym roku dys­ku­to­wa­li i jakich wyra­zów z naj­więk­szym natę­że­niem uży­wa­li. Na Sło­wa Roku gło­so­wać mogli rów­nież inter­nau­ci. W obu przy­pad­kach nie­kwe­stio­no­wa­nym zwy­cięz­cą w 2020 jest koronawirus.

Zwy­cię­stwo rze­czow­ni­ka koro­na­wi­rus nie dzi­wi w roku pan­de­mii, zresz­tą nie tyl­ko w pol­skim ple­bi­scy­cie. Koro­na­wi­rus jest nazwą wiru­sa, ale też cho­ro­by zwa­nej nauko­wo Covid-19. W pol­sz­czyź­nie prze­wa­ga fre­kwen­cyj­na koro­na­wi­ru­sa nad Covi­dem jest wyjąt­ko­wo wyraź­na, moż­na się o tym prze­ko­nać porów­nu­jąc te dwa sło­wa w róż­nych języ­kach w Trends Google. Tak­że inne wyra­zy opi­su­ją­ce rze­czy­wi­stość pan­de­mii, są w pol­sz­czyź­nie two­rzo­ne naj­czę­ściej z ele­men­tem korona‑, np. koro­na­lia, koro­na­wa­ka­cje, koro­na­wy­bo­ry, koro­nial­si; Covid jest sło­wo­twór­czo znacz­nie rza­dziej wyko­rzy­sty­wa­ny, sko­men­to­wał prof. Marek Łaziń­ski z Insty­tu­tu Języ­ka Pol­skie­go UW, jeden z sędziów konkursu.

W kapi­tu­le ple­bi­scy­tu poza wspo­mnia­nym wyżej Mar­kiem Łaziń­skim zna­leź­li się prof. Jerzy Bart­miń­ski (UMCS, Lublin), prof. Jerzy Bral­czyk (UW), dr hab. Kata­rzy­na Kło­siń­ska (UW), prof. Ewa Koło­dzie­jek (Uni­wer­sy­tet Szcze­ciń­ski), prof. Andrzej Mar­kow­ski (UW), prof. Jan Mio­dek (UWr), prof. Rena­ta Przy­byl­ska (UJ) oraz prof. Hali­na Zgół­ko­wa (UAM). W ich opi­nii Sło­wem Roku 2020 jest wła­śnie koro­na­wi­rus, na dru­gim miej­scu zna­lazł się wyraz kobie­ty, a na trze­cim upla­so­wa­ła się pan­de­mia. War­to tu rów­nież wymie­nić sło­wa wyróż­nio­ne przez kapi­tu­łę: kwa­ran­tan­na, LGBT, lock­down, medyk, mię­ki­szon, szcze­pion­ka, zdalny.

Wyni­ki gło­so­wa­nia inter­nau­tów nie odbie­ga­ją za bar­dzo od wska­zań nie­za­leż­nych sędziów kon­kur­su. Uczest­ni­cy ple­bi­scy­tu mogli wybie­rać spo­śród listy słów zapro­po­no­wa­nych przez orga­ni­za­to­rów lub nad­sy­łać wła­sne pro­po­zy­cje. Gło­so­wa­nie trwa­ło do 31 grud­nia. Wzię­ło w nim udział pra­wie 18 tysię­cy osób.

Gło­sa­mi inter­nau­tów rów­nież zwy­cię­ży­ło sło­wo koro­na­wi­rus. Dru­gie miej­sce nale­ży do rze­czow­ni­ka kobie­ta (tym razem w licz­bie poje­dyn­czej), trze­cie zaś do wyra­zu apo­sta­zja. W pierw­szej dzie­siąt­ce zna­la­zły się jesz­cze nastę­pu­ją­ce sło­wa: lock­down, Covid-19, pan­de­mia, abor­cja, strajk, kwa­ran­tan­na, zdalny.

Odno­to­wać tu nale­ży, że orga­ni­za­to­rzy pomi­nę­li te gło­sy, któ­re wska­zy­wa­ły na sło­wa wyklu­czo­ne w regu­la­mi­nie, jak np. nazwi­ska, imio­na, pseu­do­ni­my, nazwy miej­sco­we, par­tyj­ne i orga­ni­za­cyj­ne, tytu­ły ksią­żek i fil­mów czy sło­wa wulgarne.

W tym roku wybie­ra­no tak­że Sło­wo Deka­dy. Inter­nau­ci wska­za­li, że naj­bar­dziej zna­mien­ne w minio­nym dzie­się­cio­le­ciu było wyra­że­nie pięć­set plus. Na dru­gim miej­scu zna­lazł się akro­nim LGBT, na trze­cim – kon­sty­tu­cja. Kolej­ne wyróż­nio­ne sło­wa z pierw­szej dzie­siąt­ki gło­so­wa­nia to: kli­mat, dobra zmia­na, gen­der, femi­na­tyw, pro­test, nie­pod­le­głość, apostazja.

źró­dło: www.uw.edu.pl