Ciekawostki Felieton

Świat Dysku wychodzi z książek – Terry Pratchett w popkulturze

Rów­no trzy lata temu, 12 mar­ca 2015 roku świat obie­gła bar­dzo smut­na wia­do­mość. W wie­ku 67 lat zmarł bry­tyj­ski pisarz Ter­ry Prat­chett, autor ponad 60 ksią­żek, z któ­rych naj­waż­niej­sze są te osa­dzo­ne w wymy­ślo­nym przez nie­go Świe­cie Dys­ku. Sam cykl poświę­co­ny Świa­to­wi Dys­ku, na któ­ry skła­da się 41 ksią­żek, sprze­dał się w prze­szło 70 milio­nach egzem­pla­rzy i znaj­du­je się na liście stu naj­le­piej sprze­da­ją­cych się serii lite­rac­kich w histo­rii. Prat­chett zyskał ogrom­ną popu­lar­ność za życia. Jego książ­ki mia­ły duży wpływ nie tyl­ko na kul­tu­rę Wiel­kiej Bry­ta­nii, za co w 2008 roku otrzy­mał tytuł Sir, ale spo­tka­ły się z apro­ba­tą na wszyst­kich kontynentach.

Josh Kirby i Paul Kidby

Mówiąc o prat­chet­tow­skim uni­wer­sum nie moż­na nie wspo­mnieć o dwóch gra­fi­kach, któ­rych sztu­ka od same­go począt­ku towa­rzy­szy­ła książ­kom bry­tyj­skie­go pisa­rza. Pierw­szym z nich był Josh Kir­by, two­rzą­cy okład­ki do ksią­żek Ursu­li Le Guin, Raya Bradbury’ego czy Edga­ra Bur­ro­ugh­sa. Jego ilu­stra­cje do powie­ści Prat­chet­ta zna­ne są z prze­ja­skra­wio­nych kolo­rów, dużej ilo­ści szcze­gó­łów i cha­rak­te­ry­stycz­nych ruben­sow­skich przed­sta­wień kobiet. Kir­by, autor 26 prat­chet­tow­skich okła­dek i prze­szło 400 okła­dek innych pisa­rzy zmarł w 2001 roku. W pra­cy z Prat­chet­tem zastą­pił go nie mniej uta­len­to­wa­ny Paul Kid­by. Mimo, że staż ma krót­szy to wła­śnie jego gra­fi­ki, w któ­rych czę­sto robi waria­cje na temat słyn­nych obra­zów są naj­bar­dziej zna­ne. Wśród zaadap­to­wa­nych do Świa­ta Dys­ku obra­zów były mię­dzy inny­mi “Straż noc­na” Rem­brand­ta czy “Mona Lisa” Leonar­do da Vin­ci. W inter­ne­cie moż­na zna­leźć wie­le prze­ró­bek i fanow­skich wer­sji gra­fik zarów­no Kirby’ego, jak i Kidby’ego. W 2017 w Salis­bu­ry Museum moż­na było obej­rzeć spe­cjal­nie przy­go­to­wa­ną wysta­wę poświę­co­ną Prat­chet­to­wi, któ­rej istot­ną czę­ścią były naj­bar­dziej zna­ne gra­fi­ki oraz rzeź­by Kidby’ego.

Teatr

Teatr koja­rzy się raczej z adap­to­wa­niem kla­sycz­nych pisa­rzy. Ter­ry Prat­chett za życia doświad­czył jed­nak nie­co­dzien­nej sytu­acji, teatral­ne adap­ta­cje jego ksią­żek były odgry­wa­ne na wszyst­kich sze­ściu kon­ty­nen­tach, łącz­nie z Antark­ty­dą. Za stwo­rze­nie aż 21 sce­na­riu­szy odpo­wie­dzial­ny jest bry­tyj­ski pisarz i gra­fik Ste­phen Briggs. Sce­na­riu­sze uka­za­ły się nawet w for­mie książ­ko­wej, a część z nich zosta­ła zaadap­to­wa­na przez Stu­dio The­atre Club w Abingdon.

TV

Ter­ry Prat­chett nie był zwo­len­ni­kiem aktor­skich adap­ta­cji swo­ich ksią­żek. Nie docze­kał się żad­nej spek­ta­ku­lar­nej peł­no­me­tra­żo­wej ekra­ni­za­cji. Za jego życia powsta­ło za to spo­ro mniej lub bar­dziej uda­nych pro­duk­cji tele­wi­zyj­nych, głów­nie two­rzo­nych przez BBC. Pierw­szym seria­lem był trą­cą­cy już współ­cze­śnie mysz­ką “Truc­kers” z 1992 roku, któ­ry powstał na pod­sta­wie try­lo­gii Nomów. 3 lata póź­niej uka­zał się serial “John­ny and the Dead” powsta­ły na bazie powie­ści o tym samym tytu­le. Auto­rem dwóch naj­gło­śniej­szych pro­duk­cji tele­wi­zyj­nych był Vadim Jean, któ­ry odpo­wia­dał za reży­se­rię nagro­dzo­ne­go BAFTĄ za efek­ty spe­cjal­ne “Wiedź­mi­ko­ła­ja” (2006) i “Kolo­ru magii” (2008). Naj­dłuż­szym fil­mem i na razie jed­nym z naj­bar­dziej uda­nych jest prze­szło trzy­go­dzin­ne “Pie­kło pocz­to­we” z 2010 roku, w któ­rym przed­sta­wio­na jest histo­ria Moista Von Lipwi­ga i upa­da­ją­ce­go urzę­du pocz­to­we­go. Do naj­bar­dziej uda­nych ani­ma­cji moż­na zali­czyć adap­ta­cję “Muzy­ki duszy” z 1997 roku.

Gry komputerowe

Jak już było wspo­mnia­ne Prat­chett skła­niał się w stro­nę ani­mo­wa­nych adap­ta­cji swo­ich ksią­żek. Mimo, że jego uni­wer­sum jest tak boga­te to do tej pory powsta­ły tyl­ko trzy ofi­cjal­ne gry pod szyl­dem Świa­ta Dys­ku. Dwie czę­ści gry “Discworld” w któ­rej gracz wcie­la się w postać Rin­ce­win­da i prze­mie­rza tytu­ło­wy Świat Dys­ku powsta­ły bar­dzo daw­no temu, kolej­no w 1995 i 1996 roku i dziś są gry­wal­ne chy­ba tyl­ko dla zapa­lo­nych miło­śni­ków bry­tyj­skie­go pisa­rza. Co cie­ka­we gło­su naj­bar­dziej zna­ne­mu cza­ro­dzie­jo­wi Prat­chet­ta udzie­lił Eric Idle zna­ny z wystę­pów w kul­to­wej gru­pie Mon­ty Python. W grze roi się od abs­trak­cyj­ne­go bry­tyj­skie­go poczu­cia humo­ru, któ­re prze­ja­wia się w arcy­za­baw­nych dia­lo­gach. Może nie­ba­wem docze­ka­my się jakieś gło­śnej pro­duk­cji, choć póki co nie zapo­wia­da się na to.

Planszówki

Mimo nie­zbyt uda­nych adap­ta­cji fil­mo­wych i nie­wie­lu gier kom­pu­te­ro­wych powsta­ły nie­zwy­kle cie­ka­we gry plan­szo­we. Jed­ną z nich jest “Ankh Mor­pork”, któ­rej akcja roz­gry­wa się w naj­więk­szym mie­ście Świa­ta Dys­ku, gdzie zagi­nął jego zarząd­ca Lord Veti­na­ri. Gra­cze wcie­la­ją się róż­ne posta­cie zna­ne z kart powie­ści Prat­chet­ta i wal­czą o zdo­by­cie wła­dzy, choć nie jest pew­ne, czy znik­nię­cie Veti­na­rie­go nie jest zwy­kłym pod­stę­pem. Nie­zwy­kle emo­cjo­nu­ją­ca gra peł­na jest smacz­ków, któ­re przy­pad­ną do gustu wszyst­kim fanom Pratchetta.

Oczy­wi­ście to tyl­ko kil­ka przy­kła­dów prat­chet­to­ma­nii. Na pod­sta­wie jego pro­zy powsta­ły też komik­sy, musi­ca­le, pły­ty muzycz­ne inspi­ro­wa­ne Świa­tem Dys­ku czy figur­ki. W inter­ne­cie moż­na zna­leźć rów­nież bar­dzo dużo fanar­tow­skich dzieł, takich jak alter­na­tyw­ne opo­wia­da­nia, rysun­ki czy tatu­aże. Nie pozna­my już żad­nych nie­do­koń­czo­nych dzieł pisa­rza, ponie­waż przed śmier­cią kazał doszczęt­nie znisz­czyć dys­ki, na któ­rych prze­trzy­my­wał szki­ce swo­ich kolej­nych opo­wia­dań i powie­ści. Dla jed­nych mogła to być dra­ma­tycz­na infor­ma­cja, znaj­dą się też jed­nak, któ­rzy ode­tchnę­li z ulgą. Bar­dzo moż­li­we, że Prat­chett oszczę­dził czy­tel­ni­kom powtór­ki z serii Millenium.

Głów­ne zdję­cie autor­stwa Myr­mi, źro­dło Wikipedia.


O auto­rze

Miło­śnik lite­ra­tu­ry pięk­nej uza­leż­nio­ny od kon­cer­tów i festiwali.
Chciał­by robić tysiąc rze­czy na raz, jed­nak na dro­dze do speł­nie­nia stoi jego naj­więk­szy wróg – czas.

Rocz­nik 94. Redak­tor Xięgarni.pl, All in Uni­ver­si­ty, kie­dyś zwią­za­ny z Val­ki­rią Network. Stu­dent Zarzą­dza­nia Kul­tu­rą i Media­mi UJ.

Naj­bar­dziej lubi pozna­wać, roz­ma­wiać i prze­by­wać z ludź­mi, któ­rzy go inspirują.

Reklama

Może też zainteresują cię te tematy