Filmy, o których prawdopodobnie nie miałeś pojęcia, że powstały na podstawie książek

Książ­ki bar­dzo czę­sto sta­ją się bazą pro­duk­cyj­ną dla fil­mow­ców. Wła­ści­wie każ­da powieść, któ­ra odnie­sie więk­szy suk­ces prę­dzej czy póź­niej zosta­nie prze­nie­sio­na na ekra­ny kin. To oczy­wi­ście dodat­ko­wo napę­dza sprze­daż pier­wo­wzo­ru. Cały mecha­nizm bar­dzo ład­nie funk­cjo­nu­je na zasa­dach takiej jak­by symbiozy.

Z całych serc wie­rzy­my, że książ­ka zawsze będzie lep­sza niż film, ale cza­sem docho­dzi do sytu­acji, że dzie­ło kine­ma­to­gra­ficz­ne zysku­je o wie­le więk­szą popu­lar­ność niż jego pier­wo­wzór. Jest prze­cież całe mnó­stwo ksią­żek, na pod­sta­wie któ­rych powsta­ły hito­we fil­my, a o któ­rej to gene­zie tak napraw­dę mało kto wie. Oto przy­kła­do­wa dzie­siąt­ka, któ­ra – mamy nadzie­ję – zszo­ku­je was i zain­spi­ru­je do dal­szych poszukiwań.

Park Juraj­ski

Do dziś sprze­da­ło się ponad 150 milio­nów egzem­pla­rzy ksią­żek Micha­ela Crich­to­na, co pla­su­je go na wyso­kiej loka­cie wśród naj­bar­dziej popu­lar­nych i naj­le­piej sprze­da­ją­cych się pisa­rzy świa­ta. O jego sła­wie zade­cy­do­wa­ły przede wszyst­kim ekra­ni­za­cje jego powie­ści, o czym dziś już się raczej nie pamię­ta. Bo czy oglą­da­jąc zna­ko­mi­ty Park Juraj­ski w reży­se­rii Ste­ve­na Spiel­ber­ga jeste­śmy świa­do­mi, że trzy lata przed pro­duk­cją zosta­ła wyda­na powieść o takim samym tytu­le? Micha­el Crich­ton sam zresz­tą pra­co­wał nad sce­na­riu­szem adap­tu­ją­cym jego książkę.

Szkla­na pułapka

Histo­ria tego fil­mu jest napraw­dę cie­ka­wa. Otóż w 1966 roku zosta­ła wyda­na powieść Rode­ric­ka Thor­pa The Detec­ti­ve, opo­wia­da­ją­ca histo­rię twar­de­go pry­wat­ne­go detek­ty­wa Joe Lelan­da bada­ją­ce­go spra­wę zle­co­ną przez nie­daw­no owdo­wia­łą Nor­mę MacI­ver. Książ­ka docze­ka­ła się dwa lata póź­niej adap­ta­cji fil­mo­wej o tym samym tytu­le, w któ­rej zagrał Frank Sina­tra. Jede­na­ście lat póź­niej Rode­rick Thorp powró­cił do posta­ci Joe Lelan­da w powie­ści Nothing Lasts Fore­ver, na pod­sta­wie któ­rej nakrę­co­no Die Hard – w Pol­sce zna­ny jako Szkla­na pułap­ka. W kino­wej adap­ta­cji wpro­wa­dzo­no kil­ka mody­fi­ka­cji wzglę­dem ory­gi­na­łu, z któ­rych naj­więk­szą była zmia­na per­so­na­liów głów­ne­go boha­te­ra – tak Joe Leland stał się Joh­nem McC­la­nem. A wszyst­ko dla­te­go, że Frank Sina­tra nie zgo­dził się zagrać w sequ­elu, więc trze­ba było zro­bić z tytu­łu osob­ny, nie­zwią­za­ny z poprzed­nim, film.

Shrek

W 1907 roku w Nowym Jor­ku uro­dził się Wil­liam Ste­ig, zna­ny ame­ry­kań­ski rysow­nik, rzeź­biarz, autor lite­ra­tu­ry dzie­cię­cej. Wśród kil­ku­dzie­się­ciu ksią­żek, któ­re noszą na okład­ce jego nazwi­sko zna­leźć moż­na tę zaty­tu­ło­wa­ną Shrek! To ilu­stro­wa­na ksią­żecz­ka pocho­dzą­ca z 1990 roku, któ­ra opo­wia­da o budzą­cym gro­zę ogrze wyru­sza­ją­cym w podróż by zwie­dzić świat. Na koń­cu Shrek ratu­je księż­nicz­kę, oczy­wi­ście przez przy­pa­dek. Tak więc słyn­ny zie­lo­no­skó­ry postrach wie­śnia­ków, któ­re­go marze­niem jest świę­ty spo­kój nie jest czy­stym wytwo­rem wyobraź­ni ludzi z Dre­am Works. Naj­pierw była książka!

Pani Doubt­fi­re

Na pew­no koja­rzy­cie dosko­na­ły film Chri­sa Colum­bu­sa, w któ­rym Robin Wil­liams prze­bie­ra się za star­szą kobie­tę by oszu­kać żonę i móc widy­wać się ze swo­imi dzieć­mi. Film powstał w 1993 roku. Sce­na­riusz napi­sa­li Ran­di May­em Sin­ger i Leslie Dixon, a histo­rię opar­li na powie­ści Anne Fine z 1987 roku zaty­tu­ło­wa­nej rów­nież Pani Doubt­fi­re. W odróż­nie­niu od fil­mu w książ­ce dwój­ka star­szych dzie­ci głów­ne­go boha­te­ra od razu roz­po­zna­je, że niań­ka to tak napraw­dę ich ojciec.

Kto wro­bił kró­li­ka Rogera?

Film Rober­ta Zemec­ki­sa z 1988 roku zebrał moc przy­chyl­nych recen­zji i odniósł ogrom­ny suk­ces sprze­da­żo­wy. Jed­nym z powo­dów było inno­wa­cyj­ne połą­cze­nie pro­duk­cji aktor­skiej z kre­sków­ko­wą ani­ma­cją. W fil­mie prze­no­si­my się do Hol­ly­wo­odu lat 40., gdzie u boku ludzi z krwi i kości żyją ani­mo­wa­ne posta­ci nazy­wa­ne anim­ka­mi. Zno­wuż, tak jak w przy­pad­ku Shre­ka, zasłu­ga nie nale­ży się stu­diu – w tym przy­pad­ku Disney­owi – a auto­ro­wi książ­ki Who Cen­so­red Roger Rab­bit – Gary’emu Wol­fo­wi. Choć trze­ba przy­znać, że wytwór­nia mia­ła nosa, kupu­jąc pra­wa do ekra­ni­za­cja w 1981 roku, zaraz po tym jak książ­ka uka­za­ła się na rynku.

Eks­pres polarny

Wie­cie, że Eks­pres polar­ny to pierw­szy w histo­rii ani­mo­wa­ny peł­no­me­tra­żo­wy film prze­zna­czo­ny do wyświe­tla­nia w kinach IMAX? Powstał w 2004 roku, w głów­nych rolach osa­dzo­no zaś Toma Hank­sa – tak, powie­dzieć, że aktor na ekra­nie dwoi się i troi jest lek­kim nie­do­mó­wie­niem w tym przy­pad­ku. W każ­dym razie to rów­nież film, któ­ry powstał na moty­wach książ­ki dla dzie­ci z 1985 roku, któ­rej auto­rem jest Chris Van Alls­burg. Dzie­ło ame­ry­kań­skie­go ilu­stra­to­ra i pisa­rza było wychwa­la­ne za wspa­nia­łe, peł­ne deta­li gra­fi­ki oraz spo­koj­ną, relak­su­ją­cą bożo­na­ro­dze­nio­wą histo­rię prze­zna­czo­ną dla naj­młod­szych. Książ­ka zosta­ła nagro­dzo­na Meda­lem Ran­dol­pha Cal­de­cot­ta za naj­lep­sze ilu­stra­cje w 1986.

Psy­cho­za

Kul­to­wy film Alfre­da Hitch­coc­ka jest jed­nym z tych dzieł kine­ma­to­gra­ficz­nych, któ­rych aż wstyd nie znać. To wła­śnie Psy­cho­za zagwa­ran­to­wa­ła mu nie­for­mal­ny tytuł mistrza suspen­su. Jej pro­duk­cja kosz­to­wa­ła kil­ka­set tysię­cy dola­rów, a przy­nio­sła zyski w wyso­ko­ści 40 milio­nów. I pomy­śleć, że mogło­by tego wszyst­kie­go nie być, gdy­by nie Robert Bloch – pisarz, twór­ca kry­mi­na­łów i hor­ro­rów – któ­ry w 1959 roku popeł­nił swo­ją Psychozę.

Szczę­ki

Ste­ven Spiel­berg zawsze lubił się­gać po książ­ki i prze­mie­niać je w przy­no­szą­ce milio­no­we zyski pro­duk­cje fil­mo­we. Pisa­li­śmy już o Par­ku Juraj­skim, ale to oczy­wi­ście nie jedy­ny przy­kład pasu­ją­cy do tego zesta­wie­nia. War­to zwró­cić uwa­gę na Szczę­ki. Owszem, o krwio­żer­czym, śmier­tel­nie nie­bez­piecz­nym, żar­ła­czu bia­łym zanim ten wystą­pił na ekra­nach kin napi­sa­no książ­kę. Auto­rem jest Peter Ben­chley, któ­ry Szczę­ka­mi w ogó­le debiu­to­wał – zarów­no jako pisarz, jak i scenarzysta.

Pitch Per­fect

W 2012 roku powsta­ła kome­dia muzycz­na w reży­se­rii Jaso­na Moore’a opo­wia­da­ją­ca o Bece, stu­dent­ce pierw­sze­go roku na Bar­den Uni­ver­si­ty, któ­ra dołą­cza do dam­skie­go chó­ru szkol­ne­go i sta­ru­je w kon­kur­sie dla grup a capel­la. Pitch Per­fect stał się dru­gim naj­bar­dziej kaso­wym fil­mem w kate­go­rii kome­dia muzycz­na zaraz po Szko­le roc­ka. War­to wie­dzieć, że pro­duk­cja zosta­ła luź­no opar­ta na moty­wach nie­be­le­try­stycz­nej książ­ki Mic­keya Rap­ki­na o takim samym tytu­le. Autor spę­dził cały rok, towa­rzy­sząc szkol­nym chó­rom z całe­go kra­ju w ich wyści­gu po suk­ces. Fil­mo­wa gru­pa The Bel­las była wzo­ro­wa­na na dam­skim chó­rze a capel­la z Uni­ver­si­ty of Oregon.

Pierw­sza krew

John McC­la­ne nie jest jedy­nym fil­mo­wym twar­dzie­lem zawdzię­cza­ją­cym swo­je jeste­stwo książ­ce. Wete­ran woj­ny wiet­nam­skiej, John Ram­bo, zanim dostał twarz Sylve­stra Stallone’a egzy­sto­wał na kar­tach powie­ści Davi­da Mor­rel­la z 1972 roku. Histo­ria prze­by­ła napraw­dę dłu­gą dro­gę zanim tra­fi­ła na ekra­ny kin – trzy wytwór­nie i osiem­na­ście wer­sji sce­na­riu­sza. Osta­tecz­nie film stał się w mia­rę wier­ną adap­ta­cją książ­ki. Więk­szej zmia­nie ule­gło wła­ści­wie tyl­ko zakoń­cze­nie. Uwa­ża się jed­nak, że w pro­duk­cji został gdzieś zgu­bio­ny anty­wo­jen­ny prze­kaz powieści.

Przy­go­to­wał Oskar Grzelak