Książka true crime przyczyniła się do ujęcia mordercy. Był bezkarny 48 lat!

Joan­na Fal­co­ne Sul­li­van i Mike Mathis posta­no­wi­li przyj­rzeć się mor­der­stwu sprzed nie­mal pół wie­ku. W 2022 roku opu­bli­ko­wa­li książ­kę na temat nie­wy­ja­śnio­nej spra­wy. W 2023 roku poli­cji uda­ło się aresz­to­wać sprawcę.

UWAGA! Poniż­szy tekst poru­sza tema­ty­kę prze­mo­cy wobec dzie­ci, w tym tak­że prze­mo­cy seksualnej

– Pra­wie 48 po tym, jak ośmio­let­nia Gret­chen Har­ring­ton zosta­ła porwa­na i zamor­do­wa­na w dro­dze do kościo­ła w 1975 roku, poli­cja sta­nu Pen­syl­wa­nia doko­na­ła aresz­to­wa­nia w nie­roz­wią­za­nej od dekad spra­wie – poin­for­mo­wa­ło 24 lip­ca Natio­nal Cen­ter for Mis­sing & Explo­ited Chil­dren (Naro­do­we cen­trum dzie­ci zagi­nio­nych i wykorzystywanych).

Do tra­ge­dii doszło w Mar­ple Town­ship. Ośmio­let­nia Gret­chen Har­ring­ton zagi­nę­ła 15 sierp­nia 1975 roku. Tam­te­go lata bra­ła udział w let­nim obo­zie biblij­nym orga­ni­zo­wa­nym przez dwóch pasto­rów – jej ojca Harol­da Har­ring­to­na oraz Davi­da Zand­stra – na tere­nie dwóch lokal­nych kościo­łów. David Zand­stra był odpo­wie­dzial­ny za trans­port dzie­ci do dru­giej lokacji.

15 sierp­nia zaję­cia pro­wa­dził Harold Har­ring­ton, a ponie­waż kościół znaj­do­wał się zale­d­wie 400 metrów od domu Har­ring­to­nów, Gret­chen tego dnia uda­ła się na zaję­cia sama. W poprzed­nie dni odpro­wa­dza­ło ją rodzeń­stwo, ale ponie­waż naj­młod­sza z sióstr wła­śnie zosta­ła wypi­sa­na ze szpi­ta­la, resz­ta rodzi­ny posta­no­wi­ła dotrzy­mać towa­rzy­stwa wła­śnie jej. Gret­chen nigdy nie dotar­ła na zaję­cia pro­wa­dzo­ne przez swo­je­go ojca. David Zand­stra zgło­sił jej zaginięcie.

Dwa mie­sią­ce póź­niej bie­gacz w cza­sie tre­nin­gu natra­fił na cia­ło Gret­chen – znaj­do­wa­ło się w odosob­nio­nym zakąt­ku par­ku sta­no­we­go Ridley Creek.

Gdy Gret­chen Har­ring­ton zagi­nę­ła, Joan­na Fal­co­ne Sul­li­van mia­ła dzie­więć lat. Na zawsze zapa­mię­ta­ła war­kot poli­cyj­ne­go heli­kop­te­ra – była wte­dy na base­nie z przy­ja­ciół­mi. Mimo że od tego dnia upły­nę­ło 48 lat, pod­kre­śla, że wspo­mnie­nie jest wciąż wyraźne.

Kil­ka dekad póź­niej Joan­na Fal­co­ne Sul­li­van, już jako redak­tor­ka naczel­na Bal­ti­mo­re Busi­ness Jour­nal, posta­no­wi­ła zgłę­bić tajem­ni­cę zagi­nię­cia i mor­der­stwa Gret­chen. Pra­cę nad repor­ta­żem zaczę­ła w cza­sie pan­de­mii SARS-CoV‑2. W paź­dzier­ni­ku 2022 roku uka­zał się owoc tej pra­cy, napi­sa­na wspól­nie z Mike’em Mathi­sem (przy­ja­cie­lem z dzie­ciń­stwa i repor­te­rem kry­mi­nal­nym) książ­ka: „Mar­ple­’s Gret­chen Har­ring­ton Tra­ge­dy: Kid­nap­ping, Mur­der and Inno­cen­ce Lost in Sub­ur­ban Phi­la­del­phia” (Tra­ge­dia Gret­chen Har­ring­ton z Mar­ple: Porwa­nie, mor­der­stwo i nie­win­nośc utra­co­na na przed­mie­ściach Filadelfii).

– Roz­ma­wia­li­śmy z więk­szą licz­bą osób, niż mogli­by­śmy wyko­rzy­stać w książ­ce – przy­zna­ła w roz­mo­wie z Yahoo.com. Książ­kę otwo­rzy­ła sce­ną lecą­ce­go heli­kop­te­ra, gdyż oka­za­ło się, że wie­le osób zacho­wa­ło w pamię­ci to samo wspomnienie.

– Po pro­stu zosta­ło to ze mną, Mike’em i wie­lo­ma inny­mi dzie­cia­ka­mi przez lata. Od zawsze czu­łam, że chcia­ła­bym opo­wie­dzieć tę histo­rię – wyzna­ła na łamach „The Phi­la­del­phia Inqu­irer”.

Ojciec Gret­chen, Harold, zmarł w listo­pa­dzie 2021 roku w wie­ku 94 lat, ale wie­lu infor­ma­cji o spra­wie udzie­lił dru­gi z pasto­rów – David Zandstra.

Publi­ka­cja spo­tka­ła się z reak­cją ze stro­ny rodzi­ny Har­ring­to­nów.
– Otrzy­ma­łam mej­la od sio­stry Gret­chen. Podzię­ko­wa­ła mi za spra­wie­nie, że jej rodzi­ce pre­zen­to­wa­li się ludz­ko. Otwo­rzy­ła przede mną swój dom i ser­ce. To wie­le dla mnie zna­czy­ło – opo­wia­da­ła Joan­na Fal­co­ne Sul­li­van w roz­mo­wie z „Main Line Today”. 

Nowe tro­py w spra­wie poja­wi­ły się kil­ka mie­się­cy po pre­mie­rze książ­ki; w stycz­niu 2023 roku. Na poli­cję zgło­si­ła się kobie­ta, któ­ra w dzie­ciń­stwie była mole­sto­wa­na przez Davi­da Zand­strę. Wyzna­ła też, że gdy opo­wie­dzia­ła o tym cór­ce męż­czy­zny, ta przy­zna­ła, że tata cza­sem tak robi. W pamięt­ni­ku zna­la­zła się też adno­ta­cja, że Zand­stra (opi­sa­ny jako „pan Z.”) pró­bo­wał bez­sku­tecz­nie porwać inną dziew­czyn­kę – Holly.

17 lip­ca 2023 roku śled­czy posta­no­wi­li ponow­nie prze­słu­chać Davi­da Zand­strę. Z począt­ku był spo­koj­ny, utrzy­my­wał, że nie widział dziew­czyn­ki tam­te­go dnia. Dopie­ro skon­fron­to­wa­ny z infor­ma­cja­mi o mole­sto­wa­niu dzie­ci, przy­znał się, że w dniu znik­nię­cia Gret­chen widział dziew­czyn­kę spa­ce­ru­ją­cą samot­nie. Zapro­po­no­wał jej pod­wie­zie­nie, ale zamiast do kościo­ła, zawiózł ją do par­ku. Tam zażą­dał, by się roze­bra­ła, a gdy Gret­chen odmó­wi­ła, ude­rzył ją pię­ścią w gło­wę. Prze­ko­na­ny, że ją zabił, ukrył cia­ło i uciekł z miej­sca zbrod­ni, po czym wró­cił do kościoła.

Według poli­cji spraw­cy wyraź­nie uży­ło po wyzna­niu winy. Co cie­ka­we, dopie­ro po jego zezna­niach z 2023 roku zwró­co­no uwa­gę, że gdy David Zand­stra zgła­szał zagi­nię­cie Gret­chen, szcze­gó­ło­wo opi­sał jej strój, choć teo­re­tycz­nie w ogó­le nie widział jej tam­te­go dnia.

– Byłam oszo­ło­mio­na. Fakt, że ta spra­wa w koń­cu, poten­cjal­nie, zbli­ża się do fina­łu, jest bar­dzo eks­cy­tu­ją­cą wia­do­mo­ścią. To wciąż bar­dzo smut­ne, ale nie może­my zmie­nić tego, co się sta­ło – komen­to­wa­ła aresz­to­wa­nie Joan­na Fal­co­ne Sul­li­van w roz­mo­wie z CBS News.  – Poli­cja z Mar­ple powie­dzia­ła nam, że w jakiś spo­sób przy­czy­ni­li­śmy się do tego. Sądzę, że spra­wi­li­śmy, że ludzie znów zaczę­li rozmawiać.

Obec­nie Joan­na Fal­co­ne Sul­li­van i Mike Mathis pla­nu­ją wzno­wie­nie książ­ki, uzu­peł­nio­ne o wynik śledz­twa oraz nowe, nie­do­stęp­ne wcze­śniej informacje.

Trwa­ją przy­go­to­wa­nia do pro­ce­su Davi­da Zand­stry. Poli­cja podej­rze­wa, że ofiar męż­czy­zny mogło być wię­cej – ape­lu­je o zgła­sza­nie się poszko­do­wa­nych oraz ponow­nie roz­pa­tru­je nie­roz­wią­za­ne spra­wy zwią­za­ne z prze­mo­cą wobec dziewczynek.

Anna Tess Gołębiowska