Melchior Wańkowicz – ciekawostki o autorze Ziela na kraterze

10 stycz­nia 1892 roku uro­dził się Mel­chior Wań­ko­wicz, jeden z naj­wy­bit­niej­szych pol­skich dzien­ni­ka­rzy i repor­ta­ży­stów XX wie­ku. Boga­ta bio­gra­fia pisa­rza bar­dzo moc­no wpły­nę­ła na jego róż­no­rod­ną twór­czość lite­rac­ką. Oto kil­ka fak­tów z życia Wań­ko­wi­cza, któ­re koniecz­nie musi­cie poznać.

Wychowany przez babcię

Mel­chior Wań­ko­wicz uro­dził się w Kału­ży­cach, gdy Pol­ska była jesz­cze pod zabo­ra­mi. Dziś to mia­sto leży na tere­nie Bia­ło­ru­si. Przy­szły dzien­ni­karz bar­dzo wcze­śnie stra­cił rodzi­ców – jego mat­ka zmar­ła kil­ka mie­się­cy po jego naro­dzi­nach, zaś ojciec, gdy Mel­chior miał zale­d­wie dwa lata. Obo­wiąz­ki wycho­waw­cze prze­ję­ła babcia.

Znajdź ebo­oka na Woblink.com

Studia i konspiracja

Bab­cia zadba­ła o dobrą edu­ka­cję chłop­ca. Wań­ko­wicz miał szan­sę na naukę w gim­na­zjum w War­sza­wie, ponie­waż pocho­dził z zie­miań­skiej rodzi­ny (her­bu Lis). Na stu­dia prze­niósł się do Kra­ko­wa – stu­dio­wał pra­wo na Uni­wer­sy­te­cie Jagiel­loń­skim. Tam też roz­po­czę­ła się jego dzia­łal­ność konspiracyjna.

Wczesny debiut

Wań­ko­wicz bar­dzo wcze­śnie ujaw­nił talent pisar­ski. Pierw­sze pró­by lite­rac­kie podej­mo­wał, gdy miał zale­d­wie 14 lat – wte­dy cza­so­pi­smo „Osa” opu­bli­ko­wa­ło jego zagad­kę lite­rac­ką. 3 lata póź­niej zali­czył poważ­ny debiut, gdy włą­czył się w wyda­wa­nie kon­spi­ra­cyj­ne­go pisma „Wici”.

Koordynowanie pism

Z uwa­gi na dzia­łal­ność wydaw­ni­czą w kon­spi­ra­cji po zakoń­cze­niu I woj­ny świa­to­wej Wań­ko­wicz został mia­no­wa­ny kie­row­ni­kiem Dzia­łu Pra­sy i Pro­pa­gan­dy Towa­rzy­stwa Stra­ży Kre­so­wej. Pod jego skrzy­dła­mi wyda­wa­no 24 pisma, jego zada­niem było tak­że koor­dy­no­wa­nie pra­cy kil­ku drukarni.

Znajdź ebo­oka na Woblink.com

Wojna polsko-bolszewicka

Wań­ko­wicz brał czyn­ny udział w woj­nie pol­sko-radziec­kiej. Za swo­je poświę­ce­nie został wyróż­nio­ny Krzy­żem Walecz­nych. Doświad­cze­niom z wal­ki na fron­cie poświę­cił książ­kę „Szpi­tal w Cichiniczach”.

Podróże

W poło­wie lat 20. XX wie­ku na dobre roz­po­czę­ła się jego pra­ca dzien­ni­kar­ska. W 1926 roku odbył podróż do Mek­sy­ku, gdzie prze­by­wał trzy mie­sią­ce. Repor­ta­że stam­tąd były dru­ko­wa­ne mię­dzy inny­mi w „Kurie­rze War­szaw­skim”. Skut­kiem podró­ży była też książ­ka – zbiór „W kościo­łach Mek­sy­ku”, któ­rą śmia­ło moż­na uznać za pierw­szą w peł­ni repor­ter­ską publi­ka­cję Wańkowicza.

„Cukier krzepi”

W bar­dzo boga­tym życio­ry­sie Wań­ko­wi­cza zna­lazł się też epi­zod pra­cy w rekla­mie. To jemu zawdzię­cza­my takie hasła jak „Cukier krze­pi” czy „LOTem bliżej”.

II wojna światowa

Po wybu­chu woj­ny Wań­ko­wicz został wezwa­ny do służ­by w armii. Nie­ste­ty przez bom­bar­do­wa­nia nie uda­ło mu się odna­leźć oddzia­łu, do któ­re­go został przy­dzie­lo­ny. Pod wpły­wem nie­miec­kiej nagon­ki musiał ucie­kać z kra­ju – pod koniec wrze­śnia 1939 roku wpław prze­pły­nął Dniestr i uciekł do Rumu­nii. Przez lata woj­ny prze­by­wał mię­dzy inny­mi nad Morzem Czar­nym, na Cyprze, a po dołą­cze­niu do armii gene­ra­ła Ander­sa prze­był z nią Irak, Iran, Syrię i Liban. Następ­nie przez Egipt dostał się do Włoch. Pod­czas woj­ny miał oka­zję roz­ma­wiać z naj­waż­niej­szy­mi posta­cia­mi pol­skiej poli­ty­ki i woj­sko­wo­ści, m.in. z mar­szał­kiem Edwar­dem Śmi­głym-Rydzem, gene­ra­łem Ander­sem i byłym mini­strem spraw zagra­nicz­nych, Józe­fem Beckiem.

Znajdź ebo­oka na Woblink.com

Różnorodna bibliografia

W związ­ku z licz­ny­mi podró­ża­mi oraz doświad­cze­nia­mi z dwóch wojen świa­to­wych i kon­flik­tu pol­sko-radziec­kie­go Wań­ko­wicz miał mnó­stwo tema­tów do opi­sa­nia. Zosta­wił po sobie zarów­no repor­ta­że, rela­cje, wywia­dy czy felie­to­ny, jak i powie­ści oby­cza­jo­we. Współ­cze­śnie ucho­dzi za jed­ne­go z naj­bar­dziej róż­no­rod­nych pisa­rzy ubie­głe­go wieku.

Mel­chior Wań­ko­wicz zmarł 10 wrze­śnia 1974 roku.

Kuba Kra­sny