15 maja 1891 roku w Kijowie urodził się rosyjski pisarz Michaił Bułhakow, twórca „Mistrza i Małgorzaty”, jednej z najważniejszych książek XX wieku. Pochodził z niezbyt zamożnej rodziny, jednak mimo trudnych warunków materialnych u rodziny Bułhakowów zawsze obecna była sztuka. Zanim jednak Michaił na dobre poświęcił się pisaniu, zajmował się medycyną. W związku ze 127 rocznicą urodzin Bułhakowa przedstawiamy kilka ciekawostek z jego fascynującego, pełnego paradoksów życia.
Lekarz z duszą artysty
Fascynacje sztuką ujawniły się u Bułhakowa bardzo wcześnie. Swoje pierwsze opowiadanie napisał podobno w wieku 7 lat. Mimo to po zdaniu matury postanowił rozpocząć studia medyczne. 21 sierpnia 1909 roku został przyjęty na wydział medyczny Uniwersytetu Kijowskiego. W czasie studiów powstały pierwsze zachowane teksty Bułhakowa – na przełomie 1912 i 1913 roku napisał opowiadanie „Ognisty smok”.
Amputacje i mdłości
Po wybuchu pierwszej wojny światowej Bułhakow musiał przerwać studia, by pracować w szpitalach przyfrontowych. Zaraz po ukończeniu uniwersytetu w 1916 roku założył z żoną Tatianą Łappą szpital w Nikolskoje, w którym przez niespełna rok przyjęli 15 tysięcy pacjentów. Bułhakow zajmował się głównie amputacjami. Jak wspomina jego żona: „Było bardzo dużo chorych z gangreną i on cały czas odpiłowywał im nogi. Amputował. A ja te nogi trzymałam. Myślałam, że zaraz zemdleję”.
Uzależnienie od morfiny
W 1917 roku 26-letni Bułhakow zaczyna wstrzykiwać sobie morfinę. Szybko się od niej uzależnia. Ma do niej bardzo łatwy dostęp, ponieważ jest świeżym absolwentem medycyny. W tym czasie pracuje najpierw w szpitalu w Nikolskiej, później przenosi się do szpitala ziemskiego w Wiaźmie. Z powodu choroby po raz kolejny udaje mu się uniknąć służby wojskowej.
Koniec z medycyną
W 1920 roku zakończyła się lekarska przygoda Bułhakowa, który postanowił całkowicie oddać się pracy pisarskiej i reporterskiej. Przez kilka następnych lat pracował w różnych redakcjach, dla których pisywał głównie felietony. Rozpędu nabrała także jego kariera literacka, ostatecznie Bułhakow napisał 3 powieści, kilkanaście opowiadań i 10 sztuk teatralnych.
Cienka czerwona linia
Bułhakow lawirował na granicy przyjaźni i nienawiści z władzami radzieckimi. Pisarz negatywnie wypowiadał się na temat władzy, krytykował totalitaryzm w swoich sztukach i powieściach, nie chciał też tworzyć według obowiązujących norm socrealistycznych. Co ciekawe kilka jego sztuk bardzo podobało się władzom. Stalin szczególnie cenił sobie dramat „Dni Turbinów”, który Bułhakow stworzył na podstawie własnej powieści pt. „Biała gwardia”.
Na linii ze Stalinem
Bułhakow bardzo chciał wyjechać z radzieckiej Rosji, wielokrotnie pisał do władz o zezwolenie na wyjazd – najpierw na czas nieokreślony, później wnosił o zgodę okresową. Bezskutecznie. Zdarzyło mu się nawet rozmawiać przez telefon bezpośrednio ze Stalinem. Sam Sekretarz Generalny wielokrotnie interweniował w sprawach Bułhakowa, nad którym został rozpostarty swego rodzaju parasol ochronny. Tak było w 1932 roku, gdy na wniosek Stalina „Dni Turbinów” wróciły na afisze. Wcześniej Sekretarz umożliwił Bułhakowowi pracę w Teatrze Artystycznym i Teatrze Młodzieży Robotniczej.
Wątki autobiograficzne
Mimo obecności wielu motywów fantastycznych i magicznych w twórczości Bułhakow swoje dzieła mocno osadzał w rzeczywistości. Najlepiej widać to w jego najbardziej znanej powieści. Pierwowzorem kota Behemota z „Mistrza i Małgorzaty” był… jego pies, który nosił takie samo imię. Słynny bal przedstawiony w powieści to aluzja do bankietu w amerykańskiej ambasadzie, gdzie pisarz był wielokrotnie zapraszany. Numer mieszkania występującego w powieści, które mieściło się przy ulicy Sadowej, to nawiązanie do mieszkania, w którym żył ze swoją pierwszą żoną. Natomiast Małgorzata była inspirowana ostatnią wielką miłością Bułhakowa, żoną Jeleną Szyłowską.
Śluby
Bułhakow trzykrotnie brał ślub. Jego pierwszą wybranką była Tatiana Łappa. Na początku ich znajomość była mocno utrudniona przez rodziców Tatiany, którzy nie pozwalali jej odwiedzać ukochanego w Kijowie. Poważana rodzina bankierów obawiała się, że ten może sprowadzić dziewczynę na złą drogę. Młodzi kochankowie przez kilka lat pisali do siebie listy, ostatecznie spotkali się w 1911 roku. Ślub wzięli dwa lata później. W 1924 roku Bułhakow zostawił żonę i zaczął spotykać się z poznaną w pracy Lubow Biełoziorską. Ich małżeństwo przetrwało 8 lat. Dzień po rozwodzie z Lubow wziął ślub z Jeleną Szyłowską, która została z nim aż do śmierci. Podobno to właśnie Jelena była miłością, której całe życie szukał.
Śmierć
Jesienią 1939 roku Bułhakow wyjechał ze swoją żoną z Moskwy do Leningradu. Na miejscu zaczęły dopadać go częste migreny, pojawiły się też problemy ze wzrokiem. Spędzili w Leningradzie kilka miesięcy, w tym czasie pojawiła się diagnoza – Bułhakow cierpiał na nerczycę, chorobę, na którą zmarł jego ojciec. W związku z tym w zimie udał się do sanatorium do Barwichy, żeby powalczyć o zdrowie. Wiedząc, że zostało mu niewiele czasu, przed śmiercią kończył ostatnie rozdziały „Mistrza i Małgorzaty”. Zmarł 10 marca 1940 roku. Nie doczekał się wydania swojej powieści, która później stała się jedną z najważniejszych i najlepiej sprzedających się książek XX wieku. Powieść w wersji ocenzurowanej ukazała się pierwszy raz 26 lat po jego śmierci.
Nagrobek
Bułhakow był wielkim fanem twórczości i biografii Mikołaja Gogola. Z tego powodu wdowa po autorze „Mistrza i Małgorzaty” doprowadziła do symbolicznego uczczenia obu pisarzy. Jelena Szyłowska wpadła na pomysł ustawienia na grobie Bułhakowa kamienia, który wcześniej przez kilkadziesiąt lat był częścią nagrobka Gogola. Po przeniesieniu jego grobu z przyczyn propagandowych władze radzieckie postanowiły usunąć głaz. Funkcjonariusze NKWD wyrzucili go do rowu. Gdy Jelena się o tym dowiedziała, postanowiła, że przeniesienie go na grób zmarłego męża będzie najlepszym rozwiązaniem.
To tylko część ciekawostek o Bułhakowie, którego życie pełne było sprzeczności. Z jednej strony niechciany, cenzurowany i kontrolowany, z drugiej chroniony przez Stalina Bułhakow nigdy nie mógł w pełni rozwinąć skrzydeł. Każda kolejna biografia przynosi nowe fascynujące fakty z jego życia. Kto wie, może za kilkanaście lat dowiemy się czegoś, co jeszcze nas zaskoczy?
Fotografia wyróżniająca: domena publiczna / źródło – wikipedia.org, uznaje się, że zdjęcie nie spełnia warunków dla praw autorskich
Cytat i część ciekawostek zostały zaczerpnięta z książki Aleksieja Warłamowa pt. “Michaił Bułhakow. Biografia Mistrza”
O autorze
Miłośnik literatury pięknej uzależniony od koncertów i festiwali. Chciałby robić tysiąc rzeczy na raz, jednak na drodze do spełnienia stoi jego największy wróg – czas.
Rocznik 94. Redaktor Xięgarni.pl, All in University, kiedyś związany z Valkirią Network. Student Zarządzania Kulturą i Mediami UJ.
Najbardziej lubi poznawać, rozmawiać i przebywać z ludźmi, którzy go inspirują.
